Người ta thường nói, không có gì đau khổ bằng việc yêu mà không được đền đáp. Nhưng có lẽ, nỗi đau ấy còn chưa đủ nặng nề so với việc phải rời bỏ người mình yêu thương. Sự tan vỡ của hai trái tim đã vô tình dẫn họ đến những quyết định sai lầm. Đó chính là bi kịch đã xảy ra với Công chúa Thiên Thụy và Nhân Huệ vương Trần Khánh Dư trong cuộc đời họ.
Mối tình không trọn vẹn của Công chúa Thiên Thụy
Công chúa Thiên Thụy, với tên thật là Trần Quỳnh Trân, là tiểu thư hoàng gia, con của vua Trần Thánh Tông và hoàng hậu Vũ Thị Ngọc Lan, đồng thời cũng là chị gái của vua Trần Nhân Tông.
Được biết đến với vẻ đẹp ngoại hình, lòng từ bi và tài năng xuất chúng, Công chúa Thiên Thụy luôn nhận được sự ái mộ của người cha là vua.
Trong bối cảnh lịch sử năm 1257, khi quân Nguyên mở cuộc xâm lăng Đại Việt lần đầu tiên, người tướng trẻ Trần Khánh Dư đã thể hiện tài năng lãnh đạo qua việc thiết lập kế hoạch chiến thắng một lực lượng quân địch, gây ấn tượng mạnh mẽ trong lòng công chúng.
Do những thành tích xuất sắc, Trần Khánh Dư được vua Trần Thánh Tông nhìn nhận như người con trong hoàng gia, phong cho danh hiệu Thiên tử nghĩa nam, và trao chức Phiêu kỵ Đại tướng quân - một vị trí vinh dự thường chỉ dành cho hoàng tử.
Nhờ vậy, Trần Khánh Dư được mệnh danh là Nhân Huệ Vương, gia nhập hàng ngũ các vương gia.
Công chúa Thiên Thụy là chị gái của vua Trần Nhân Tông
Qua việc thường xuyên lui tới cung đình, Nhân Huệ Vương và Công chúa Thiên Thụy đã có dịp gặp gỡ, từ đó mối quan hệ giữa họ ngày càng phát triển.
Tình cảm của họ dành cho nhau lớn dần theo thời gian, với Trần Khánh Dư bị mê hoặc bởi vẻ đẹp và lòng dịu dàng của Công chúa, trong khi nàng lại ngưỡng mộ sự mạnh mẽ, tài năng của vị tướng trẻ. Tình yêu của họ tưởng chừng sẽ đi đến hạnh phúc viên mãn.
Tuy nhiên, một rào cản lớn đã xuất hiện trên con đường của họ.
Hưng Vũ vương Trần Quốc Nghiễn, con trai của Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn, cũng say mê nhan sắc của Công chúa Thiên Thụy.
Chính vì thế, Hưng Đạo vương đã chủ động ngỏ lời cầu hôn với vua, mong muốn con trai mình có thể kết hôn với Công chúa.
Biết rằng con gái mình có tình cảm với Trần Khánh Dư nhưng với tầm quan trọng của Hưng Đạo vương đối với đất nước và triều đình, vua Trần Thánh Tông đành phải đồng ý với lời cầu hôn, quyết định gả Công chúa Thiên Thụy cho Hưng Vũ vương.
Và như thế, mối tình giữa Công chúa Thiên Thụy và Trần Khánh Dư đã không thể đi đến cái kết mong đợi, bị chia cắt bởi những quyết định của số phận và chính trị.
Mối tình giữa Công chúa Thiên Thụy và Trần Khánh Dư đã không thể đi đến cái kết mong đợi
Mối quan hệ bí mật và kết cục cay đắng
Dù đã thành thân, tình cảm ấy không thể nào quên lãng. Mặc cho ràng buộc hôn nhân, Trần Khánh Dư và Công chúa Thiên Thụy vẫn âm thầm gặp gỡ. Cuộc tình vụng trộm này cuối cùng cũng bị phanh phui, khiến Hưng Đạo Vương và con trai ông vô cùng phẫn nộ.
Để lắng dịu sự phẫn uất này, vua Trần Nhân Tông, người mới đăng quang, đã phán quyết hạ lệnh tử hình Trần Khánh Dư. Dù trong lòng vua cảm thấy tiếc nuối cho chị gái và người tài giỏi như Khánh Dư, nhưng không thể tìm được lời biện minh cho hành động đã xảy ra.
Tuy nhiên, sau đó vua đã thầm chỉ thị không được giết Khánh Dư, mà chỉ tước bỏ hết chức tước, tịch thu tài sản và đày đọa ông về quê.
Khánh Dư trở về Chí Linh, hàng ngày đội nón lá, khoác áo ngắn đi bán than. Công chúa Thiên Thụy cũng bị gởi về cung của mình, thực chất như một sự ly hôn.
Mãi đến năm 1282, khi quân Nguyên lần thứ hai đe dọa xâm lược, vua Trần tổ chức hội nghị tại Bình Than để bàn kế sách phòng thủ. Tại đây, vua chợt nhận ra Trần Khánh Dư chèo thuyền chở than qua lại.
Vua mừng rỡ, sai người điều động thuyền đuổi theo, gọi Khánh Dư về và tái bổ nhiệm ông làm Phó đô tướng quân, phụ trách chỉ huy một cánh quân chuẩn bị chiến đấu.
Trở lại triều đình, Khánh Dư và Thiên Thụy lại một lần nữa gặp nhau. Tình xưa nghĩa cũ khó quên, họ tiếp tục mối quan hệ không thể cắt rời. "Đại Việt Sử ký Toàn thư" ghi nhận: "Cuối cùng Khánh Dư vẫn không thể sửa chữa lỗi lầm của mình."
Khi vua Trần Nhân Tông biết chuyện, để bảo vệ danh dự Hoàng gia, ông đã yêu cầu chị gái mình xuất gia. Đầu năm 1284, Công chúa Thiên Thụy đến Văn Úc, chọn một ngọn đồi cao để lập am và tu tập.
Đầu năm 1284, Công chúa Thiên Thụy đến Văn Úc, chọn một ngọn đồi cao để lập am và tu tập
Trong năm đó, quân Nguyên do Thoát Hoan - Trấn Nam vương lãnh đạo đã tiến quân xâm lược nước ta. Đến năm 1285, tướng quân Nguyên là Ô Mã Nhi đã tiến công vào Vân Đồn và Vạn Kiếp, khiến cho hàng phòng thủ của ta bị sụp đổ. Nhiều thành viên của dòng họ Trần và các tướng lĩnh hoảng loạn chọn giải pháp đầu hàng. Trần Nhân Tông lúc này rút quân về Nghệ An. Trước tình thế khó khăn, triều đình tổ chức hội nghị để tìm cách hoãn binh, quyết định sẽ cung cấp vàng bạc và cả một công chúa xinh đẹp để làm lễ cầu hôn.
Công chúa Thiên Thụy là người được nghĩ đến ngay lập tức để thực hiện kế hoạch này và được triệu hồi về cung. Tuy nhiên, bà kiên quyết từ chối và cuối cùng được phép trở lại am tu hành. Từ đó, Công chúa Thiên Thụy dành trọn vẹn tâm hồn vào việc tu tập, và chôn vùi mọi tình cảm dành cho Trần Khánh Dư.
Theo "Nam ông mộng lục" của Hồ Nguyên Trừng, vào tháng 10 năm 1308, khi Công chúa ốm nặng, Nhân Tông - bấy giờ đã là Trúc Lâm đại sĩ, đang tu hành trên núi Yên Tử - đã xuống núi thăm người chị. Trước khi rời đi, ông nắm tay chị mình nói rằng: "Nếu chị đã đến lúc phải đi, nếu Âm phủ hỏi, xin hãy bảo rằng, hãy đợi một chút, em tôi - Trúc Lâm đại sĩ sẽ đến ngay."
Sau đó, ông trở về núi. Chỉ vài ngày sau, khi ông đang dặn dò đồ đệ hậu sự tại am, ông đã viên tịch. Công chúa Thiên Thụy cũng qua đời vào ngày hôm đó.
Công chúa mất vào ngày 3 tháng 11 năm 1308, và đáng ngạc nhiên, cùng ngày đó Thượng hoàng Nhân Tông cũng từ trần. Vua Trần Nhân Tông không chỉ là em trai mà còn là người đã trải qua và xử lý mọi chuyện liên quan đến mối tình sai trái của chị gái mình, do đó ông hiểu và cảm thông sâu sắc với nỗi đau của chị. Sau tất cả, Công chúa Thiên Thụy vẫn là người đáng thương nhất, yêu một người nhưng cuối cùng bị ép buộc vào mối lương duyên không mong muốn, để rồi kết thúc cuộc đời trong đau đớn và tiếc nuối.
