Một bà mẹ chia sẻ rằng dù đã áp dụng nhiều biện pháp, con vẫn không thay đổi, khiến chị rơi vào tình trạng lo lắng: kiểm soát gắt gao sợ con nghĩ tiêu cực, còn buông lỏng thì lại lo con ngày càng sa sút.
Cha mẹ đau khổ vì con hư láo
TS Cherry Vũ, tác giả nhiều cuốn sách về quản lý và nuôi dạy con hiện sinh sống tại New Zealand, cho rằng đây không phải câu chuyện cá biệt. Bà kể rằng gần đây cũng có một người mẹ tâm sự cảm thấy “rất đau khổ”, thậm chí từng nghĩ tới cái chết vì con “hư, láo”.
Trường hợp này là một cậu bé từng bị bạn bè cô lập tại trường, dẫn đến khủng hoảng tinh thần và tìm đến game như một cách giải tỏa. Nhìn thấy con như vậy, bố mẹ càng cấm đoán và kiểm soát, khiến cậu bé phản kháng dữ dội.
“Trước đây, hai mẹ con từng kết nối rất tốt, nhưng khi xung đột kéo dài, trong phút giây ức chế, con đã nhắn tin hỗn láo với mẹ. Người mẹ sốc nặng, cho rằng con đã hư hỏng, rồi rơi vào tuyệt vọng,” TS Cherry Vũ chia sẻ.
Trong quá trình tư vấn nhiều phụ huynh gặp tình cảnh tương tự, bà thường nhận được câu hỏi: “Tôi phải làm gì để con không…”, kèm theo đủ loại vấn đề. Nhưng càng lo lắng, phụ huynh càng áp đặt, kiểm soát và cấm đoán con.
“Khi con không trở thành người theo ý cha mẹ mong muốn, nhiều phụ huynh rơi vào trạng thái tuyệt vọng. Song việc áp đặt và kiểm soát tuyệt đối chỉ phản tác dụng. Trẻ thường tìm cách phản kháng và chống lại những điều bị cấm đoán, làm tình hình càng tồi tệ hơn,” bà nói.
Điều dễ nhận thấy là cha mẹ thường chỉ mong con thay đổi, nhưng ít ai tự hỏi: “Mình cần thay đổi điều gì để con tốt hơn?”
Cha mẹ nên làm gì?
Theo TS Cherry Vũ, mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái thường xuất phát từ hai nguyên nhân chính:
-
Cha mẹ muốn mọi việc diễn ra theo ý mình, từ hành vi, lời nói đến kết quả.
-
Cách truyền đạt mong muốn của phụ huynh thường mang tính mệnh lệnh, áp đặt thay vì đối thoại, khiến trẻ phản kháng mạnh mẽ.
Do đó, để con thay đổi, cha mẹ cũng phải thay đổi: điều chỉnh lăng kính, không áp đặt suy nghĩ của mình lên con, và không cho rằng con hư hỏng chỉ vì không làm theo ý muốn.
“Nếu cha mẹ không cởi mở, việc đồng hành cùng con sẽ rất khó. Cách khiến trẻ xấu hổ hay nhục nhã chỉ làm chúng buông xuôi: ‘Đằng nào bố mẹ cũng nghĩ mình hư/hỗn láo, tại sao phải ngoan?’” bà giải thích.
Vị tiến sĩ này nhấn mạnh các bậc cha mẹ cần quản lý cảm xúc, biết xin lỗi con khi làm sai, quan sát và lắng nghe thay vì vội trách móc. Bên cạnh đó, hãy khích lệ những điểm tốt ở con rồi từ từ gợi mở những điều muốn thay đổi để con hợp tác.
“Trẻ con vốn biết điều gì đúng, điều gì sai. Nhưng việc trẻ chọn hành động đúng phụ thuộc nhiều vào cách cha mẹ cư xử. Khi con cảm nhận được sự tin tưởng, yêu thương và đồng hành, con sẽ không muốn phụ lòng cha mẹ.”
Bà cũng nhấn mạnh, một đứa trẻ nổi loạn không đồng nghĩa với hư hỏng. Đó có thể là cách trẻ kêu cứu, là sự phản kháng khi bị kiểm soát và không được lắng nghe.
“Do đó, khi cha mẹ thay đổi trước, mọi xung đột với con đều có thể dần được hóa giải,” TS Cherry Vũ khẳng định.
