Cây lá dứa, còn gọi là lá nếp thơm, từ lâu đã quen thuộc với nhiều gia đình Việt Nam. Với mùi thơm dịu đặc trưng, lá dứa thường được dùng để tạo hương cho các món xôi, chè, bánh, thạch, nước uống. Không chỉ mang lại giá trị trong ẩm thực, lá dứa còn chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe, được nghiên cứu trong y học dân gian và cả khoa học hiện đại. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về công dụng của cây lá dứa, cũng như những lưu ý cần biết khi sử dụng.
1. Đặc điểm của cây lá dứa
Cây lá dứa (tên khoa học: Pandanus amaryllifolius), thuộc họ Dứa dại (Pandanaceae). Đây là loài cây thân thảo, có lá mọc thành cụm dài từ 40–70 cm, màu xanh đậm, mùi thơm tự nhiên rất dễ nhận biết. Cây thường mọc ở vùng nhiệt đới, được trồng phổ biến tại Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam, Thái Lan, Malaysia, Philippines.
Mùi thơm đặc trưng của lá dứa đến từ hợp chất 2-acetyl-1-pyrroline – cũng chính là thành phần tạo mùi cho gạo thơm. Ngoài ra, lá dứa còn chứa flavonoid, alkaloid và tannin, có tác dụng hỗ trợ sức khỏe.
2. Công dụng của lá dứa đối với sức khỏe
2.1. Hỗ trợ hạ đường huyết
Kinh nghiệm nhiều người dùng cho thấy uống nước lá dứa có khả năng làm giảm đường huyết sau ăn. Người dân Indonesia thường dùng lá dứa pha trà để hỗ trợ kiểm soát đường máu cho bệnh nhân tiểu đường type 2. Theo nghiên cứu đăng trên Journal of Nutrition and Metabolism (2015), chiết xuất lá dứa giúp cải thiện độ nhạy insulin, từ đó góp phần ổn định đường huyết.
2.2. Giúp an thần, cải thiện giấc ngủ
Trong y học dân gian, lá dứa được dùng như một vị thuốc an thần tự nhiên. Nước sắc lá dứa uống ấm vào buổi tối giúp giảm căng thẳng, dễ ngủ hơn. Một số tài liệu y học cổ truyền Việt Nam ghi nhận lá dứa có tác dụng thư giãn thần kinh, thích hợp cho người bị mất ngủ nhẹ hoặc thường xuyên lo âu.
2.3. Hỗ trợ giảm đau khớp
Lá dứa được dùng ngoài da bằng cách giã nát, trộn với dầu dừa để xoa bóp vùng đau nhức. Nhiều người cho rằng phương pháp này giúp giảm đau khớp, đau cơ hiệu quả. Theo kinh nghiệm dân gian, tinh chất trong lá dứa có tính kháng viêm nhẹ, hỗ trợ giảm đau tại chỗ.
2.4. Tốt cho hệ tiêu hóa
Trà lá dứa được nhiều người dùng để hỗ trợ tiêu hóa. Thói quen uống nước lá dứa ấm sau bữa ăn giúp giảm đầy hơi, khó tiêu, đồng thời làm dịu dạ dày. Ngoài ra, hương thơm dễ chịu từ lá dứa còn tạo cảm giác thư giãn, giúp ăn ngon miệng hơn.
2.5. Ngăn ngừa cao huyết áp
Một số kinh nghiệm dân gian cho thấy nấu nước lá dứa uống để hỗ trợ ổn định huyết áp và phòng ngừa tai biến tim mạch.
2.6. Làm đẹp da và tóc
Không chỉ tốt cho sức khỏe, lá dứa còn được sử dụng trong làm đẹp. Một số sản phẩm dầu gội, mỹ phẩm thiên nhiên sử dụng tinh chất lá dứa để khử mùi, làm tóc mềm mượt. Nước lá dứa pha loãng có thể dùng rửa mặt, giúp da sáng hơn nhờ chứa chất chống oxy hóa.
Lưu ý khi dùng lá dứa
Không nên lạm dụng: Uống quá nhiều nước lá dứa có thể gây mệt mỏi, đau đầu, tiêu chảy do tính ấm và một số hợp chất trong lá.
Người huyết áp thấp cần hạn chế sử dụng vì lá dứa có thể làm tụt huyết áp.
Phụ nữ mang thai nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Nên dùng lá dứa tươi, sạch, không bị nấm mốc. Nếu bảo quản trong tủ lạnh, chỉ nên để tối đa 5–7 ngày.
5. Kết luận
Cây lá dứa không chỉ là một gia vị quen thuộc mà còn là dược liệu thiên nhiên mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe: từ hạ đường huyết, hỗ trợ tiêu hóa, an thần, đến chăm sóc da tóc. Tuy nhiên, để an toàn, người dùng cần sử dụng với liều lượng vừa phải, kết hợp chế độ ăn uống khoa học.
Lá dứa chính là món quà giản dị từ thiên nhiên, vừa giúp bữa ăn thêm ngon miệng, vừa hỗ trợ cải thiện sức khỏe một cách tự nhiên.
