Nằm biệt lập ở độ cao từ 5.000m so với mặt nước biển trên dãy Himalaya, Tây Tạng với diện tích 1,2 triệu km2 luôn luôn coi mình là một “vương quốc” độc lập và không muốn bị tác động bởi nền “văn minh” đang tàn phá thiên nhiên và môi trường của họ.
 |
| Mảnh đất Tây Tạng quanh năm bao phủ bởi núi tuyết vĩnh cửu. |
Tây Tạng có khí hậu vô cùng khắc nghiệt, chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm là rất lớn. Khí hậu Tây Tạng rất khô suốt 9 tháng trong năm với những dãy núi tuyết vĩnh cửu, cao từ 5.000 đến 7.000 m. Cao nguyên Tây Tạng bốn mùa trong năm đa phần bao phủ bởi sự hoang vắng, lạnh lẽo đến rợn người bởi gần như không có một loài cây nào ngoài một vài bụi cây rậm và thấp. Và gió. Gió thổi thốc ngang qua cao nguyên mênh mông khô cằn không hề gặp bất kỳ sự cản trở nào. Trên nóc nhà của thế giới, đất vô cùng hiếm. Trải dài đến vô tận chỉ là lớp đá cứng hay băng lạnh, vì vậy việc chôn cất hay hỏa táng cũng đều rất khó khăn.
Có thể vì lý do đó, cộng thêm những lý do tôn giáo nên tục lệ chôn chất người chết ở Tây tạng cũng rất đa dạng. Việc chôn cất phổ biến nhất ở Tây Tạng là Thiên táng, hay còn gọi là Điểu táng.
Thiên táng là gì?
Thiên táng (điểu táng) là hình thức mai táng nổi tiếng "rùng rợn" của người Tây Tạng. Thay vì chôn cất người chết trong lòng đất, người Tây Tạng đưa thi thể lên núi làm mồi cho đàn kền kền đói.
 |
| Người Tây tạng cho rằng không cần phải giữ gìn cơ thể sau khi chết, vì lúc đấy, cơ thể người chỉ như một chiếc áo rỗng mà thôi. |
Nguồn gốc "Thiên táng"
Đa số người Tây Tạng theo Phật giáo Kim cương thừa (Vajrayana), họ tin rằng các linh hồn người chết đã rời khỏi cơ thể và cái xác còn lại chỉ là phần "con". Còn kền kền được tôn kính như linh vật thiêng liêng ở đây. Chúng không phải loài ăn xác thối ma quái mà là "thánh đại bàng". Người Tây Tạng tin rằng việc an táng người chết bằng cách nuôi kền kền cũng giống như đức Phật tổ Như Lai lấy xác mình nuôi hổ dữ để khỏi hại các sinh linh khác trong thế giới. Vì thế, thi thể người chết được chim ăn sẽ nhanh chóng lên thiên đàng.
 |
| Một Lạt ma đang cầu nguyện cho người đã khuất trước một bầy kền kền. |
Đây mới là điều giải thích trọn vẹn cho tục mai táng tưởng chừng "nhẫn tâm" của người Tây Tạng.
Đối với người Tây Tạng, mỗi thành phần trong xã hội, tùy theo địa vị sẽ được mai táng bằng những cách rất khác nhau.
Các hình thức thiên táng của người Tây Tạng
Có hai hình thức thiên táng cơ bản dành cho dân thường và thiên táng dành cho những nhà quý tộc hoặc người giàu có. Trong thiên táng cơ bản, xác người dân thường sẽ được đưa lên núi và để chim kền kền tự tìm đến. Còn trong cách thiên táng long trọng hơn cho người giàu có, thi thể người đã khuất sẽ được tắm rửa sạch sẽ và bọc vải trắng và đặt trong góc của nhà từ ba đến năm này. Trong thời gian đó người chết được các Lạt Ma cầu nguyện để đưa linh hồn thoát ra khỏi địa ngục. Vào ngày trước khi tiến hành chôn chất, gia đình cởi quần áo của người chết và uốn cong thân thể họ vào vị trí như một bào thai, tức là ở tư thế ngồi với đầu chạm vào gối.
Hành trình đến cõi vĩnh hằng bắt đầu từ sáng sớm, một người bạn thân hoặc một thành viên trong gia đình sẽ đeo xác trên lưng và đoàn người bắt đầu cuộc hành trình đi lên núi. Các thành viên trong gia đình đi sau, giữ một khoảng cách nhất định với người chết để tụng kinh và chơi nhạc. Đến nơi, thi thể người chết được đặt nằm sấp xuống một phiến đá, tại đây các rogyapa (người chuyên chôn cất bằng hình thức thiên táng) sẽ bắt đầu công việc của mình bằng dao và rìu sắc bén. Tóc được cắt bỏ đầu tiên. Sau đó đến thịt cắt thành từng tảng.
Các cơ quan nội tạng được xẻ thành miếng và xương được đập vỡ thành những mảnh nhỏ li ti. Khi các rogyapa bắt đầu làm việc, bách hương cũng được đốt cháy để triệu hồi đàn kền kền. Những con chim khổng lồ xấu xí bay lượn thành vòng tròn trên bầu trời, quanh xác chết để chờ đợi bữa tiệc của mình.
Người ta rải các bộ phận đã được bóc tách ra trên mặt đất. Xương vụn cũng được trộn với bột lúa mạch, trà và bơ yak để lũ chim có thể ăn hết, như vậy có nghĩa là người chết không có tội lỗi gì và linh hồn sẽ được siêu thoát hoàn toàn.
 |
| Các rogyapa bắt đầu công việc với bầy kền kền bay lượn trên đỉnh đầu. |
 |
| Xương được băm nhỏ rồi trộn với bột lúa mạch, trà và bơ yak để chim có thể ăn hết. |
Sau khi đàn kền kền làm xong phần việc của mình thì lễ an táng cũng đã xong. Với nhiều người đây chắc hẳn là nghi lễ đáng rùng rợn nhưng người Tây Tạng tin rằng, họ đã ăn nhiều loại động vật trong suốt cả cuộc đời của mình, nên sau khi chết, họ sẽ trở thành thức ăn cho chim kền kền để trả nợ nghiệp báo của đời người, đồng thời cứu vớt những loại động vật khác khỏi bị kền kền ăn thịt. Sau đó, khi loài chim này bay lên, linh hồn của họ cũng theo cánh chim mà bay lên cao tận tầng trời.
Những lễ hội trong tháng cô hồn ở các nước Á đông Không chỉ ở Việt Nam, Trung Quốc mà các quốc gia khác như Đài Loan, Singapore, Nhật Bản, … đều có những lễ hội cúng cô hồn đặc biệt. |
