Một số chuyên gia cho rằng giai đoạn từ 0 đến 5 tuổi là thời điểm hết sức quan trọng, quyết định đến sự hình thành và phát triển trí tuệ của trẻ nhỏ.
Trong khoảng thời gian này, não bộ của trẻ đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ, tạo ra hàng triệu mối liên kết thần kinh. Những trải nghiệm, điều kiện sống và sự tương tác với các bậc phụ huynh có thể có tác động sâu sắc đến sự phát triển trí tuệ của trẻ.
Giáo dục và môi trường trước 5 tuổi: Yếu tố quyết định chỉ số IQ của trẻ em
Giáo dục và môi trường trong giai đoạn 0-5 tuổi đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định chỉ số IQ của trẻ. Nhiều chuyên gia đã chỉ ra rằng đây là thời điểm vàng cho sự phát triển trí não. Liz Elliott, giáo sư tại Harvard, trong cuốn sách "Tuổi 0-5: Năm năm vàng của sự phát triển trí não", đã nhấn mạnh tầm quan trọng của giai đoạn này đối với sự phát triển trí lực của trẻ. Tương tự, Kenichiro Motegi cũng khẳng định rằng giáo dục và môi trường trong giai đoạn này là yếu tố then chốt.
Theo Giáo sư James Heckman, Nobel Kinh tế, giai đoạn trước 5 tuổi định hình cuộc đời trẻ. Não bộ trẻ nhỏ có tới 100 tỷ tế bào thần kinh, những tế bào này thiết lập kết nối nhanh chóng, hình thành mạng lưới thần kinh với tốc độ chưa từng có. Đến khi trẻ 5 tuổi, khoảng 80% mạng lưới này sẽ hoàn chỉnh, ảnh hưởng trực tiếp đến chỉ số IQ. Sự phát triển này phụ thuộc vào chất lượng và số lượng các kết nối thần kinh trong giai đoạn đầu đời.
Giáo dục và môi trường trong giai đoạn 0-5 tuổi đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định chỉ số IQ của trẻ
Trước 5 tuổi, nếu cha mẹ tập trung vào hai điều quan trọng, trẻ sẽ phát triển trí thông minh vượt trội
Kích thích não bộ thông qua năm giác quan
Trẻ nhỏ trải nghiệm thế giới qua thị giác, thính giác, khứu giác, xúc giác và vị giác. Cũng như người lớn, trong quá trình chăm sóc trẻ cần dùng đến 5 giác quan. Thị giác sẽ giúp cha mẹ nhận diện khuôn mặt và biểu cảm, thính giác giúp hiểu tiếng khóc, và việc chạm vào da giúp phán đoán tình trạng sức khỏe.
Vì giác quan của trẻ sơ sinh chưa phát triển hoàn toàn, cha mẹ có thể cung cấp sự kích thích cần thiết. Ví dụ, dán tranh động vật rực rỡ trên xe đẩy giúp trẻ rèn luyện thị giác, trong khi các đồ vật với kết cấu khác nhau phục vụ cho việc phát triển xúc giác. Bằng cách sử dụng những phương pháp đơn giản và hiệu quả này, cha mẹ có thể tạo điều kiện để trẻ kích thích năm giác quan phong phú, từ đó giúp xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển trí tuệ sau này.
Trẻ nhỏ trải nghiệm thế giới qua thị giác, thính giác, khứu giác, xúc giác và vị giác
Khuyến khích sự khéo léo ở trẻ nhỏ
Giáo sư Li Meijin cho rằng có thể đánh giá trí thông minh của trẻ qua sự khéo léo của bàn tay. Wilder Penfield, bác sĩ người Canada, nghiên cứu não bộ và phát hiện rằng các vùng não điều khiển bàn tay chiếm tỉ lệ lớn. Điều này cho thấy việc rèn luyện kỹ năng vận động tay sẽ thúc đẩy sự phát triển trí não của trẻ.
Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh lại cho rằng việc này không cần thiết, bởi trẻ có thể tự nhiên nắm bắt đồ chơi mà không cần luyện tập nhiều. Trong xã hội hiện đại, trẻ thường ít được thực hành các cử động tinh tế do cha mẹ hỗ trợ nhiều trong các hoạt động hàng ngày. Điều này có thể dẫn đến sự phát triển chức năng bàn tay không đầy đủ và ảnh hưởng xấu đến sự phát triển trí tuệ.
Do đó, để phát triển trí não một cách toàn diện, phụ huynh nên giao cho trẻ các “nhiệm vụ chi tiết” phù hợp với độ tuổi. Các chuyên gia khuyến nghị rằng bố mẹ cần chú trọng hơn đến việc rèn luyện trí não cho trẻ thông qua những hoạt động đơn giản hàng ngày, thay vì chỉ tập trung vào các lớp luyện thi hay năng khiếu không tương thích.
