Bánh khúc, còn được biết đến với tên gọi xôi khúc, là một món ăn dân giã phổ biến ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ và rất được người dân nơi đây yêu thích. Thành phần chính tạo nên hương vị đặc trưng của món bánh này là lá khúc. Gần đây, xu hướng tự làm bánh tại nhà đã phát triển mạnh mẽ, khiến cho lá khúc trở thành mặt hàng được săn đón, với nhiều người tìm mua loại lá này qua các trang thương mại điện tử và tại các chợ trong khu chung cư.
Chị Lan Anh, người sống tại Đống Đa, Hà Nội, kể lại: "Chứng kiến nhiều chị em tại công sở tự tay làm xôi khúc cho gia đình thưởng thức vào buổi sáng, tôi cũng tìm hiểu công thức và mua nguyên liệu để thử làm. Trong số các nguyên liệu đó, không thể không nhắc đến lá khúc - loại rau 'thần kì' tạo nên mùi thơm ngon đặc trưng cho bánh khúc.
Bánh khúc, còn được biết đến với tên gọi xôi khúc, là một món ăn dân giã phổ biến ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ
Tại chợ chung cư nơi tôi sống, lá khúc được bày bán với giá dao động từ 60.000 đến 80.000 đồng mỗi kilogram, phụ thuộc vào từng thời điểm cụ thể. Tôi được biết có hai biến thể của lá khúc, đó là lá khúc nếp và lá khúc tẻ. Trong đó, lá khúc nếp được đánh giá cao hơn về mùi thơm và hương vị khi làm bánh, nhưng lại không dễ tìm mua bởi sự khan hiếm của nó, trong khi hầu hết lá khúc bán trên các sàn thương mại điện tử là loại khúc tẻ.”
Lá khúc nếp nổi bật với kích thước mập mạp hơn, lá có bản to và phủ đầy lông hơn so với lá khúc tẻ. Hoa của khúc nếp thường tụm lại thành từng chùm, không tản mạn và lẻ loi như hoa của khúc tẻ. Hơn nữa, thân của cây khúc nếp thon gọn và có màu bạc, tương phản rõ rệt so với màu xanh tươi của thân cây khúc tẻ.
Cây rau khúc chủ yếu mọc ở các tỉnh phía Bắc của Việt Nam, bắt đầu từ Hà Tĩnh trở ra phía Bắc, và phổ biến nhất ở khu vực đồng bằng và trung du như Ninh Bình, Hà Nam. Loại cây này thường xuất hiện hoang dã trên cánh đồng hoặc được trồng trong vườn của các hộ gia đình. Trước kia, người dân thường hái rau khúc về làm thức ăn cho gia cầm và vật nuôi. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, rau khúc đã trở nên phổ biến và được nhiều hộ gia đình hái để bán hoặc trồng với quy mô lớn hơn nhằm tăng thu nhập.
Cây rau khúc chủ yếu mọc ở các tỉnh phía Bắc của Việt Nam, bắt đầu từ Hà Tĩnh trở ra phía Bắc
Không chỉ dùng để làm bánh và đồ xôi, rau khúc cũng có thể chế biến như các loại rau thông thường khác, như luộc, xào, hoặc nấu canh.
Chị Hoàng Lan, người bán rau khúc tại một chợ chung cư ở Hà Nội, chia sẻ rằng mùa rau khúc chỉ kéo dài vào mùa xuân và kết thúc vào tháng 3 âm lịch khi rau bắt đầu ra hoa và tàn. Do đó, để có thể thưởng thức bánh khúc quanh năm, nhiều người chọn mua rau khúc và bảo quản bằng cách đông lạnh để dùng dần. Có thể bảo quản rau khúc bằng cách sấy khô và nghiền thành bột, hoặc luộc sơ rồi vắt khô nước, cũng như luộc và giã nát hoặc xay nhỏ để đông lạnh.
Dựa trên kinh nghiệm cá nhân, chị Lan cho biết để nấu xôi hoặc canh từ rau khúc, cần lựa chọn những cây có thân mập mạp, khi hái cảm nhận được độ giòn và thấy nhựa cây chảy ra mát lành, tránh chọn những cây có thân mảnh mai, bé nhỏ vì khi chế biến sẽ khiến món ăn trở nên dai.
Dựa trên kinh nghiệm cá nhân, chị Lan cho biết để nấu xôi hoặc canh từ rau khúc, cần lựa chọn những cây có thân mập mạp
Chị Lan thông tin rằng do nhu cầu mua rau khúc tăng cao trong những năm gần đây, chị đã nhờ người thân gửi rau từ quê lên Hà Nội để bán. Chị không chỉ bán lẻ mà còn cung cấp sỉ cho các nhà hàng và cơ sở sản xuất bánh khúc. "Vào mùa, mỗi ngày tôi nhận khoảng 50kg và chúng đều được tiêu thụ hết sạch," chị Lan chia sẻ.
Trên nền tảng thương mại điện tử, rau khúc cũng được tiếp thị dưới dạng đông lạnh và đóng gói hút chân không, với giá 45.000 đến 50.000 đồng cho 100 gram. Do đó, giá một kilogram rau khúc có thể lên tới 500.000 đồng. Cũng có những người kinh doanh bột bánh đã được trộn sẵn với lá khúc xay nhuyễn. Điều này giúp khách hàng tiết kiệm thời gian khi làm bánh khúc, với giá bột dao động từ 50.000 đến 60.000 đồng mỗi kilogram.
