Những ai chào đời và trưởng thành tại miền Trung đầy nắng gió chắc chắn đã quen thuộc với loài ruốc biển, hay còn được biết đến với tên gọi khác là tép moi. Đây là một loại động vật giáp xác có mười chân, thường sinh sống ở những vùng nước lợ hoặc nước mặn gần bờ, thuộc chi Acetes, họ moi biển.
Ruốc là một loại hải sản nhỏ, có kích thước chỉ khoảng từ 10 đến 40 mm, tùy thuộc vào giới tính là cái hay đực. Với kích cỡ nhỏ bé của mình, ruốc thường được sử dụng trong chế biến các loại mắm như mắm ruốc, mắm tôm và mắm chua, hoặc để nấu canh chua. Một cách khác là chúng có thể được phơi khô rồi xay thành bột ruốc để dùng trong các món ăn khác.
Trong mùa thu hoạch, bờ biển trở nên đông đúc, với những mảnh ruốc được phơi khắp nơi. Chúng sinh sống trong môi trường nước có độ mặn cao, mang màu đỏ hồng đặc trưng, trong khi ở những vùng nước nhạt hơn, ruốc lại có màu trắng hơn. Phương pháp thu hoạch ruốc chủ yếu là bằng cách dùng lưới để vớt, đôi khi kết hợp với một chút đóng đáy.
Trong mùa thu hoạch, bờ biển trở nên đông đúc, với những mảnh ruốc được phơi khắp nơi
"Trước đây, ruốc khá phong phú và dễ dàng tìm thấy, bởi chúng có kích thước nhỏ bé và giá thành cực kỳ hợp lý, đến mức không ai chú ý đến việc mua bán chúng ở chợ. Món ăn mà mình yêu thích nhất là ruốc nấu với canh chua khế hoặc kho khế. Hương thơm quyến rũ và vị ngọt ngào của ruốc hòa quyện cùng vị chua thanh mát của khế tạo nên một món ăn thật sự hấp dẫn."
Để tạo ra món ruốc khô, quy trình đầu tiên là rửa sạch nguyên liệu nhiều lần nhằm loại bỏ cát và tạp chất. Quy trình làm sạch này không chỉ đảm bảo độ tươi ngon mà còn đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Sau khi được làm sạch cẩn thận, ruốc sẽ được trải đều trên nia hoặc phên và phơi dưới ánh nắng mặt trời tự nhiên. Thời gian phơi khô thường kéo dài từ 1 đến 2 ngày, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết. Quá trình phơi khô này giúp bảo quản ruốc tốt hơn và giữ lại hương vị đặc trưng của món ăn. Trong những ngày mưa bão hoặc khi trong nhà không còn thực phẩm, ruốc khô trở thành một lựa chọn lý tưởng để chế biến, anh Ngọc (ở Hà Tĩnh) chia sẻ, "chúng tôi thường rim hoặc xào ruốc với khế hay tỏi".
Hiện nay, con ruốc đã trở thành một trong những đặc sản nổi tiếng tại thành phố, tuy nhiên thường thấy ở dạng ruốc khô hoặc bột ruốc. Việc tìm mua ruốc tươi trở nên khá hiếm hoi.
Hiện nay, con ruốc đã trở thành một trong những đặc sản nổi tiếng tại thành phố
Chị Hạnh, một cư dân của TP. Vinh, Nghệ An, cho biết: "Hiện tại có rất nhiều món ngon phong phú, nhưng đôi khi tôi lại nhớ về những món ăn kỷ niệm thời thơ ấu, đặc biệt là những món từ con ruốc. Ngày nay, để tìm được ruốc tươi, mình chỉ có thể trở về quê, nơi có chợ quê. Mỗi lần về, tôi đều mua một ít để chế biến với sốt cà chua hoặc nấu canh chua cùng dưa và khế chua, thật sự vừa ngon miệng vừa làm cơm thêm hấp dẫn."
Trên thị trường hiện nay, giá ruốc tươi dao động khoảng 50.000 đồng/kg, trong khi ruốc khô có mức giá khoảng 180.000 đồng/kg. Mắm ruốc được bày bán rộng rãi trên khắp các vùng miền của nước ta với mức giá hợp lý, vì vậy các chị em dễ dàng tìm mua loại đã được chế biến sẵn để thưởng thức ngay.
Mắm ruốc được bày bán rộng rãi trên khắp các vùng miền của nước ta với mức giá hợp lý
Trong ruốc có chứa nhiều chất dinh dưỡng quý giá, được xử lý thông qua quá trình ủ cẩn thận. Điều này giúp bảo tồn các axit béo trong sản phẩm và đồng thời làm tăng hàm lượng axit amin. Ruốc không chỉ hỗ trợ tăng cường hoạt động của các chất chống oxy hóa, mà còn cung cấp những dưỡng chất dễ hấp thụ, hoàn toàn không chứa các chất độc hại.
Với hương vị phong phú, giá trị dinh dưỡng cao và sự đa dạng trong cách chế biến, con ruốc khô hiện đang trở thành lựa chọn phổ biến của nhiều người dân thành phố. Trong các nhà hàng và quán ăn, con ruốc được chế biến thành nhiều món ngon như ruốc rang mặn ngọt, xào khế hoặc xào với thịt, và thường xuyên xuất hiện trong thực đơn.
