Tất cả cha mẹ đều khao khát khám phá được chìa khóa và phương pháp nuôi dưỡng con cái để chúng có thể sống một cuộc đời hạnh phúc và thành công. Từ quan điểm này, James Joseph Heckman, một giáo sư của Đại học Chicago đã dành ra 40 năm để nghiên cứu và phát hiện ra rằng:
Những cá nhân có kỹ năng phi nhận thức tốt từ khi còn nhỏ thường đạt được thu nhập cao hơn, tỷ lệ sở hữu nhà cao hơn và cảm nhận mức độ hạnh phúc lớn hơn khi họ trở thành người lớn. Điều này có nghĩa là những đứa trẻ có tiềm năng lớn khi trưởng thành thường được nhận thấy là đã sở hữu kỹ năng phi nhận thức vững chắc ngay từ khi còn nhỏ.
Kỹ năng phi nhận thức là gì?
Trong việc dạy dỗ con cái, không ít cha mẹ thường dựa vào các chỉ số nhận thức như điểm số, chỉ số IQ và trình độ giáo dục để đánh giá khả năng của trẻ, phân loại chúng là xuất sắc hoặc trung bình.
Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu, đó không phải là khả năng nhận thức mà là khả năng phi nhận thức mới chính là yếu tố then chốt định hình sự phát triển tương lai của một đứa trẻ.
Trong tâm lý học, khả năng phi nhận thức thường được mô tả qua các khái niệm dễ hiểu như "tính cách" hoặc "đặc điểm tính cách". Các khía cạnh như sự tập trung, tự kiểm soát, kiên nhẫn, cảm thông và động lực học hỏi của trẻ là những ví dụ điển hình.
Hiện nay, các kỹ năng phi nhận thức đã trở thành tâm điểm quan tâm của nhiều phụ huynh và giới chuyên môn trong lĩnh vực giáo dục ở châu Âu, Mỹ, Singapore và Nhật Bản, với việc họ ngày càng nhấn mạnh vào việc phát triển những "quyền lực mềm" này cho trẻ em.
Có trường hợp trẻ em đạt điểm số cao trong học tập nhưng lại gặp khó khăn khi thích nghi với cuộc sống xã hội, đây là dấu hiệu cho thấy sự thiếu hụt trong năng lực phi nhận thức.
Các kỹ năng phi nhận thức đã trở thành tâm điểm quan tâm của nhiều phụ huynh và giới chuyên môn trong lĩnh vực giáo dục
Khi nào là thời điểm vàng để phát triển kỹ năng phi nhận thức ở trẻ?
Ngạn ngữ Á Đông từ xưa đã quán triệt triết lý "Nhìn trẻ 3 tuổi, đoán được dáng vẻ 80", phản ánh quan điểm rằng hành vi và tính cách của trẻ nhỏ tiên đoán được tương lai của chúng. Điểm số hay trình độ học vấn không phải là bản lề quyết định tương lai ở giai đoạn này, mà chính là "khả năng phi nhận thức" là yếu tố mấu chốt.
Các nghiên cứu tâm lý chỉ ra rằng, những năm đầu đời, đặc biệt là trước 7 tuổi, đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hình thành nhân cách của một đứa trẻ. Đặc biệt, giai đoạn từ 3 đến 6 tuổi, thường được ví như "giai đoạn xi măng âm", mô tả khả năng hấp thụ và thích nghi mạnh mẽ của trẻ. Nghiên cứu cho thấy, đến 85%-90% của tính cách, ước mơ và phong cách sống của một người được định hình trong khoảng thời gian này.
Thêm vào đó, Giáo sư Casby từ Viện Tâm thần học London, Anh, đã thực hiện một nghiên cứu trên hơn 1.000 trẻ em dưới 7 tuổi, nhằm kiểm chứng tầm quan trọng của giai đoạn này đối với sự phát triển của trẻ. Kết quả thu được khẳng định rằng, ngôn ngữ và hành vi của những đứa trẻ này trước 7 tuổi có khả năng dự báo chính xác tính cách, đặc điểm cá nhân và khả năng tiềm ẩn của chúng khi chúng bước vào độ tuổi trưởng thành.
Giai đoạn trước 7 tuổi đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hình thành nhân cách của một đứa trẻ
Cách nuôi dạy khả năng phi nhận thức cho con
Có thể bạn sẽ nghĩ việc phát triển những kỹ năng không dễ định hình như khả năng phi nhận thức cho con là một nhiệm vụ mơ hồ. Bạn muốn nuôi dưỡng những kỹ năng này cho con, nhưng không biết phải bắt đầu từ đâu. Tuy nhiên, thông qua việc làm gương, bạn có thể ảnh hưởng đến con mình một cách nhẹ nhàng mà hiệu quả.
Cha mẹ luôn là những tấm gương đầu tiên và quan trọng nhất cho con cái học tập, và mọi lời nói, hành động của họ đều có ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình phát triển nhân cách và kỹ năng phi nhận thức của trẻ. Do đó, trước khi trẻ bước sang tuổi thứ 7, cha mẹ cần phát huy vai trò làm gương để con học hỏi các kỹ năng phi nhận thức.
Chẳng hạn, khi cha mẹ cố tình để điện thoại sang một bên sau khi về nhà và dành 2 giờ đắm chìm trong sách vở, con cái sẽ quan sát và bắt chước, từ đó nâng cao khả năng tập trung và niềm đam mê đọc sách của mình. Hoặc một hành động khác đó là, cha mẹ có thể dạy con cách kính trọng người già, tử tế với những người có hoàn cảnh không may mắn và thể hiện sự cảm thông với những khó khăn của người khác. Những hành động này sẽ giúp con bạn dần học được cách cảm thông và phát triển trí tuệ cảm xúc cùng với nhiều kỹ năng phi nhận thức khác.
