Câu chuyện xuất phát từ một bà mẹ chia sẻ trên mạng xã hội: vì muốn con bớt áp lực học tập, chị cho phép con chơi điện thoại 1 tiếng mỗi ngày để giải trí. Ngày đầu, cậu bé tuân thủ khá tốt, nhưng sang ngày thứ hai bắt đầu viện cớ “chơi nốt ván game”. Dần dần, thời gian chơi kéo dài hơn quy định và cuối cùng biến thành những cơn cáu gắt, khóc lóc khi bị ngăn cản.
Những hành vi nghiện như mạng xã hội, game hay video ngắn… đang âm thầm bào mòn não bộ của thế hệ trẻ.
Lo lắng, người mẹ tìm đến lời khuyên của một giáo viên chủ nhiệm giàu kinh nghiệm tại một trường tiểu học trọng điểm. Vị giáo viên chia sẻ: đây không phải là cách giúp trẻ rèn luyện khả năng tự kiểm soát, mà thực chất là đang “nạp thêm dopamine” cho trẻ mỗi ngày.
Dopamine – “cái bẫy” ngọt ngào khiến trẻ dễ nghiện
Dopamine là chất dẫn truyền thần kinh mang lại cảm giác hạnh phúc. Theo tiến sĩ tâm lý học Harvard Grossberg, khi trẻ thường xuyên được thoả mãn nhanh và mạnh từ việc chơi điện thoại, xem hoạt hình, ăn đồ ngọt hay nhận quà…, não bộ sẽ liên tục nâng ngưỡng tiết dopamine. Hệ quả là trẻ cần những kích thích mạnh mẽ hơn mới thấy vui, còn với những hoạt động ít hấp dẫn như học tập, thể thao, đọc sách thì lại nhanh chóng chán nản và chống đối.
Nhà tâm lý học Adam Alter (Mỹ) cũng cảnh báo: các dạng nghiện hành vi như mạng xã hội, game hay video ngắn… thực chất là “bẫy dopamine” tinh vi, đang làm bào mòn não bộ thế hệ trẻ. Trẻ dần mất kiên nhẫn, khó tập trung và giảm hứng thú với những giá trị dài hạn.
Sau khi tham khảo kinh nghiệm từ nhiều phụ huynh có con học giỏi, người mẹ trong câu chuyện đã thử áp dụng một loạt giải pháp mới. Sau một năm, con trai chị không chỉ dứt hẳn thói quen nghiện điện thoại mà còn hoạt bát, tự tin, thông minh và có động lực học tập rõ rệt. Một số phương pháp được áp dụng gồm:
-
Xem phim tài liệu chất lượng cùng con: Thay vì để trẻ xem video vô bổ, hướng trẻ tới phim khoa học, tài liệu, hoạt hình giáo dục… để mở rộng kiến thức và nuôi dưỡng tư duy.
-
Đọc sách cùng con: Đầu tư vào sách để trẻ tiếp cận những vùng đất mới, học hỏi kiến thức ngoài sách giáo khoa và hình thành tư duy độc lập.
-
Trò chuyện 10 phút mỗi ngày: Theo nghiên cứu của Harvard, chỉ 10 phút trò chuyện với con mỗi ngày cũng giúp trẻ tự tin, sáng tạo và gắn kết hơn.
-
Tham quan nghệ thuật & âm nhạc: Không nhằm ép trẻ thành nghệ sĩ, mà để nuôi dưỡng tâm hồn, khơi gợi cảm nhận cái đẹp.
-
100 hoạt động thú vị hơn điện thoại: Cho con trải nghiệm thiên nhiên, tham quan bảo tàng, vui chơi ngoài trời, khám phá khoa học… giúp trẻ phong phú trải nghiệm và quên đi chiếc điện thoại.
Tất cả hoạt động này được cha mẹ tổng hợp thành “bộ công cụ tự giác” để áp dụng hằng ngày. Nếu kiên trì trong 2 tháng, trẻ có thể tự hình thành động lực nội tại, thêm sáng tạo, tự tin và thoát khỏi vòng xoáy lệ thuộc vào điện thoại.
