Trong kho tàng kinh nghiệm dân gian, cha ông ta để lại nhiều câu tục ngữ, lời răn mang đậm tính quan sát từ thực tế đời sống. Một trong số đó là câu: “Trồng trúc cạnh cửa, trồng hoa sau nhà, gia đình không nghèo cũng khó”. Nghe qua tưởng chừng mê tín, song nếu phân tích kỹ, ta sẽ thấy đây là những lời khuyên mang nhiều giá trị cả về phong thủy lẫn khoa học đời sống.
Tre trúc trước cửa – đẹp nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro
Người Việt từ xa xưa vốn yêu chuộng tre trúc. Không chỉ tượng trưng cho sự kiên cường, thanh cao, trúc còn gắn bó với đời sống thường nhật: làm hàng rào, đòn gánh, nhà cửa… Thế nhưng, theo kinh nghiệm dân gian, việc trồng trúc sát cửa lại tiềm ẩn nhiều bất lợi.
Điều đầu tiên nằm ở bộ rễ lan rộng và khỏe của loài cây này. Tre trúc sinh trưởng nhanh, thân ngầm phát triển mạnh có thể đâm sâu và lan tỏa quanh nền móng. Nếu trồng quá gần cửa, rễ có thể làm nứt chân tường, gây lún nền, khiến nhà cửa xuống cấp nhanh chóng. Với người xưa, xây dựng được ngôi nhà kiên cố là tài sản lớn nên họ đặc biệt lo ngại tình huống này.
Bên cạnh đó, trúc mọc cao và lá dày, che khuất ánh sáng mặt trời. Vào mùa hè, điều này có thể giúp giảm bớt cái nóng, nhưng vào mùa đông lại vô tình khiến ngôi nhà tối tăm, lạnh lẽo, thiếu dương khí. Theo phong thủy, nhà thiếu ánh sáng sẽ dễ sinh âm khí, khiến sức khỏe gia chủ suy giảm, tinh thần cũng trở nên nặng nề.
Một yếu tố khác mà người xưa quan sát được là nguy cơ đổ gãy khi mưa bão. Tre dù dẻo dai nhưng không tránh khỏi việc bật gốc hoặc gãy ngang trong gió lớn. Nếu đổ vào cửa chính, không chỉ gây hư hại tài sản mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự an toàn của các thành viên trong nhà.
Ngoài ra, trúc thường thu hút nhiều loại sâu bệnh như rệp tre, sâu róm, dễ xâm nhập vào không gian sống, gây phiền toái và mất vệ sinh. Với những gia đình nông thôn xưa, cổng nhà là lối đi chính, nếu trúc mọc rậm rạp trước cửa, việc đi lại, dọn dẹp cũng trở nên khó khăn.
Chính vì vậy, người xưa khuyên nếu muốn trồng trúc, hãy trồng cách cửa từ 10–20m. Khi đó, trúc vừa tạo cảnh quan xanh mát, vừa không ảnh hưởng đến phong thủy hay sự bền vững của ngôi nhà.
Hoa sau nhà – tưởng đẹp nhưng không phù hợp
Khác với trúc, hoa luôn gắn liền với sự rực rỡ và hương thơm. Vậy tại sao lại có lời dặn “đừng trồng hoa sau nhà”?
Theo tập quán xây dựng, phần lớn nhà truyền thống thường quay mặt về hướng Nam để đón gió mát và ánh sáng, còn mặt sau quay về hướng Bắc – nơi ít nắng và ẩm thấp. Trong khi đó, đa phần các loài hoa như hồng, mẫu đơn, trà, nguyệt quế… đều ưa ánh sáng và cần nhiều nắng để nở rộ. Nếu trồng sau nhà thiếu sáng, cây sẽ khó ra hoa, hoa nhỏ, màu sắc nhạt, thậm chí lụi tàn nhanh.
Không chỉ vậy, khu vực sau nhà thường ít người lui tới, lại dễ ẩm ướt do nước mưa đọng lại. Đây là môi trường lý tưởng cho muỗi, côn trùng và cả nấm mốc phát triển. Hoa trồng trong điều kiện này không những khó sống khỏe mà còn dễ chết úng, trong khi theo phong thủy, cây chết trong vườn là điềm không lành, mang theo sự hao tổn về tiền bạc và sức khỏe.
Một bất lợi khác là việc chăm sóc. Phía sau nhà thường khuất tầm mắt, ít được chú ý, dẫn đến tình trạng cỏ dại mọc nhiều, sâu bệnh khó phát hiện kịp thời. Cánh hoa rụng xuống đất cũng dễ phân hủy, bốc mùi, thu hút ruồi nhặng, gây mất vệ sinh và ảnh hưởng đến không gian sống.
Tuy nhiên, không phải vì thế mà tuyệt đối kiêng kỵ. Nếu phía sau nhà vẫn có ánh sáng và khí lưu thông, gia chủ hoàn toàn có thể chọn những loài hoa chịu bóng như lan, dạ hương hay huệ chuông. Khi đó, hoa không chỉ làm đẹp cảnh quan mà còn mang đến sự thư thái cho gia đình.
