Với người xưa, cây lựu và cây hồng không chỉ là những loại quả quen thuộc mà còn mang giá trị kinh tế cao, được ví quý như “vàng” và “bạc”. Câu tục ngữ trên thực chất là sự đúc kết kinh nghiệm canh tác, giúp cây cho năng suất và chất lượng tốt nhất.
“Phía Đông trồng lựu là vàng”: Lựu là cây thân thấp, tán rộng, ưa ánh sáng nhưng lại khó thích nghi với nắng gắt buổi chiều. Hướng Đông đón ánh nắng ban mai dịu nhẹ, đất đai tơi xốp, là môi trường lý tưởng để cây lựu phát triển khỏe mạnh.
Dưới nắng sớm, hoa lựu và quả chín đỏ rực lên lấp lánh như vàng. Ánh sáng này còn giúp quả lựu ngọt hơn, vỏ căng mọng, hạn chế nứt nẻ so với khi trồng ở hướng Tây. Nhờ vậy, lựu trồng hướng Đông cho nhiều quả ngon, dễ tiêu thụ, có thể chế biến thành nước ép, mứt, rượu hay làm thuốc, xứng đáng được ví như “vàng”.
“Phía Tây trồng hồng là bạc”: Khác với lựu, hồng thường chín muộn vào cuối thu và dễ rụng nếu không trồng đúng hướng. Nắng chiều hướng Tây lại phù hợp để hồng chín đều, vỏ bóng đẹp và vị ngọt đậm. Khi vào tiết trời se lạnh, những quả hồng chín căng mọng, phủ sương sớm trông lấp lánh như ánh bạc. Không chỉ đẹp mắt, hồng còn mang giá trị kinh tế cao, được xem là “bạc” trong đời sống người xưa.
Từ đó có thể thấy, câu tục ngữ không chỉ mang ý nghĩa phong thủy mà còn là một bài học quý giá về việc lựa chọn hướng trồng cây phù hợp với đặc tính sinh trưởng, nhằm đạt hiệu quả canh tác cao nhất.
Ý nghĩa phong thủy và văn hóa
Không chỉ mang giá trị kinh tế, việc trồng lựu và hồng còn phản ánh quan niệm phong thủy tinh tế của người xưa.
Trong dân gian, hướng Đông gắn liền với mặt trời mọc, biểu tượng của sự khởi đầu, sinh khí và thịnh vượng. Hoa và quả lựu đỏ rực tượng trưng cho hạnh phúc, phú quý. Vì vậy, khi trồng ở phía Đông, lựu được tin rằng sẽ hấp thụ năng lượng tốt lành, mang lại may mắn và tài lộc cho gia chủ, giúp cuộc sống sung túc, “vàng bạc đầy nhà”.
Ngược lại, hướng Tây gắn với mặt trời lặn, biểu trưng cho sự tích lũy và ổn định. Quả hồng chín đỏ được xem là biểu tượng của sự viên mãn, đủ đầy. Trồng hồng ở phía Tây vừa hợp thế cân bằng âm dương, vừa đem lại sự ổn định, bền vững – giống như “bạc”, không quá dư dả nhưng vững chắc, lâu dài.
Chính vì thế, câu tục ngữ không chỉ là kinh nghiệm canh tác mà còn như một lời nhắn gửi về cách bài trí vườn tược sao cho hài hòa, vừa đẹp mắt vừa đem lại may mắn cho gia đình.
Giá trị trong thời hiện đại
Ngày nay, câu nói “Phía Đông trồng lựu là vàng, phía Tây trồng hồng là bạc” vẫn còn nguyên giá trị biểu tượng, nhưng cách hiểu đã khác nhiều so với trước:
-
Về khoa học nông nghiệp: Hướng trồng cây vẫn có ảnh hưởng, song không còn là yếu tố quyết định. Nhờ tiến bộ kỹ thuật – từ hệ thống tưới tiêu, che nắng, cho đến giống cây kháng bệnh – lựu và hồng có thể trồng ở nhiều nơi, miễn là phù hợp khí hậu và thổ nhưỡng.
-
Về giá trị kinh tế: Thị trường trái cây đa dạng khiến lựu không còn là loại quả quý hiếm để được ví như “vàng”, còn hồng cũng không hẳn là “bạc” khi nhiều giống nhập ngoại như hồng Nhật, hồng giòn Hàn Quốc thậm chí có giá trị cao hơn. Vì thế, ý nghĩa “vàng – bạc” giờ đây mang tính gợi nhắc, tượng trưng nhiều hơn.
-
Về phong thủy và cảnh quan: Người hiện đại vẫn quan tâm đến việc trồng cây hợp hướng để tạo sinh khí, nhưng yếu tố thẩm mỹ và tiện lợi ngày càng được đề cao. Lựu có thể trồng trong chậu làm cảnh trước nhà, trong khi hồng thân gỗ to thường hợp với sân vườn rộng. Vì vậy, nhiều gia đình hiện nay chọn trồng hồng đá cảnh thay vì hồng ăn quả truyền thống.
