Lễ cúng ông Công ông Táo về trời vào mỗi dịp 23 tháng Chạp hàng nằm là một tín ngưỡng lâu đời của dân tộc ta. Theo dân gian quan niệm, vào ngày này, Táo quân sẽ lên chầu trời để báo cáo với Ngọc Hoàng những việc tốt, xấu của gia chủ trong suốt một năm qua.
Trong ngày 23 tháng Chạp, các gia đình Việt sẽ làm một mâm cơm nhỏ để tiễn ông Táo lên thiên đình. Kể từ ngày, không khí đón Tết Nguyên đán sẽ trở nên nhộn nhịp hơn hẳn.
Việc cúng lễ Táo quân không nhất thiết phải quá cầu kỳ mà chỉ cần thực hiện tùy theo điều kiện và hoàn cảnh gia đình. Tuy nhiên, có một số điểm vẫn cần phải lưu ý.
Lễ vật trên mâm cỗ cúng ông Công ông Táo
Theo truyền thống, lễ vật cúng Táo quân bao gồm mũ ông Công ba bộ (hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà). Mũ dành cho ông Táo là mũ có hai cánh chuồn, mũ của Táo bà không có phần này. Màu sắc của mũ, áo hay hia của ông Táo sẽ được thay đổi theo ngũ hành hàng năm.
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo
Như đã nói ở trên, cỗ cúng Táo quân không cần cầu kỳ, chỉ cần chu đáo, trang trọng, thể hiện lòng thành kính của gia chủ trước bàn thờ của các vị thần cai quản đất đai, bếp núc.
Tùy vào điều kiện và hoàn cảnh, gia chủ có thể chọn làm lễ mặn hoặc lễ ngọt đễ tiễn ông Táo.
Nếu làm cỗ mặn, gia chủ có thể chuẩn bị những đồ như sau:
- 1 đĩa gạo; 1 đĩa muối; 5 lạng thịt vai luộc hoặc gà luộc ngậm hoa hồng
- 1 bát canh mọc hoặc canh măng; 1 đĩa xào thập cẩm
- 1 đĩa giò; 1 đĩa xôi gấc hoặc bánh chưng
Nếu làm lẽ ngọt cần có:
- 1 đĩa chè kho; 1 đĩa hoa quả; 1 ấm trà sen
- 3 chén rượu; 1 quả bưởi; 1 quả cau, lá trầu
- 1 lọ hoa đào nhỏ; 1 lọ hoa cúc; tập giấy tiền, vàng mã; cá chép sống
Theo tục xưa, những nhà có trẻ con thường cúng Táo quân một con gà luộc. Gà này phải thuộc loại gà cồ mới tập gáy (tức gà mới lớn) để ngụ ý nhờ Táo quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang như chú gà cồ.
Chuẩn bị cá chép vàng
Dân gian quan niệm, cá chép vàng là phương tiện để các vị thần về chầu Ngọc Hoàng.
Ở miền Bắc người ta thường cúng một con cá chép còn sống thả trong chậu nước, ngụ ý cá hóa rồng, đưa ông Táo về trời. Cá này sau đó sẽ được đem đi phóng sinh.
Ở miền Trung, người ta thường cúng một con ngựa giấy có đầy đủ yên, cương.
Trong khi đó miền Nam chỉ cần cúng mũ, áo, hia bằng giấy là đủ.
Thời gian, cách thức cúng ông Táo
Lễ cúng ông Công ông Táo về thiên đình có thể được thực hiện từ tối 22 tháng Chạp cho đến sáng ngày 23. Gia chủ dù bận việc gì cũng phải thực hiện mọi công việc thờ cúng trước 12 giờ trưa 23 tháng Chạp để kịp giờ ông Táo khởi hành.
Sau khi tiễn ông Táo, gia đình có thể bắt đầu dọn dẹp, lau chùi đồ cúng ông bà tổ tiên và trang trí nhà cửa đón Tết.
* Thông tin mang tính chất tham khảo, chiêm nghiệm.
