PGS Văn Như Cương sinh năm 1937, tại làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Ông học chương trình nghiên cứu sinh ngành toán học tại Viện Toán học, Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô cũ và bảo vệ thành công luận án phó tiến sĩ vào năm 1971. Sau khi về nước, ông làm giảng viên, công tác tại bộ môn Hình học trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Sư phạm Vinh.
PGS Văn Như Cương được biết đến là người thành lập, hiệu trưởng (từ năm 1989 đến 2014) của THPT Lương Thế Vinh, Hà Nội, trường dân lập đầu tiên tại Việt Nam. Sau 25 năm làm hiệu trưởng, thầy đảm nhiệm cương vị Chủ tịch Hội đồng quản trị trường từ năm 2014.
PGS Văn Như Cương là người chủ biên và trực tiếp biên soạn hơn 60 đầu sách giáo khoa, sách tham khảo phổ thông và giáo trình đại học về chuyên ngành hình học. Ông là tác giả bộ sách giáo khoa hình học phổ thông (chương trình nâng cao).
Mắc bệnh ung thư gan 3 năm qua, thầy Văn Như Cương vẫn kiên cường chống chọi với bệnh tật. Bất cứ khi nào bệnh thuyên giảm, ông lại có mặt ở trường. Có năm từ bệnh viện, ông trở lại trường vào đúng dịp khai giảng năm học mới để gặp gỡ học sinh. Những lá thư của PGS-TS Văn Như Cương nhắn gửi học sinh trong dịp khai trương luôn gây xúc động và tạo được lan tỏa.