Sài Gòn những ngày cuối tháng năm nóng oi bức, bất chợt một người bạn gửi cho tôi hình ảnh những quả quách xù xì, màu trắng xám như bị mốc. Tôi ngẩn người, nhớ về tuổi thơ ở miền Tây quê ngoại. Những trái quách chín tự rụng xuống đất, vỏ dày cứng như gáo dừa, ruột nâu đen đặc quánh và hương thơm đặc trưng khiến tôi thèm thuồng. Nhưng không phải ai cũng dễ dàng chấp nhận “cái mùi” ấy. Người khen thơm nồng quyến rũ, kẻ lại than phiền nồng nặc khó chịu. Vậy, liệu đây có phải là một loại quả kỳ lạ mà chúng ta nên thử?
Sức hút từ một trái quách bình dị
Quách, hay còn được gọi là quả gáo, là một trong những đặc sản độc đáo của miền Tây Nam Bộ. Những cây quách thường mọc cao khoảng 7–8 mét, tán lá xanh um, thân to và nhánh có gai. Quả của nó hình cầu, vỏ ngoài xù xì, màu trắng xám như bị mốc, trông chẳng mấy ai muốn cầm. Nhưng đừng vội đánh giá vẻ ngoài, vì bên trong lại chứa đựng hương vị và giá trị đặc biệt.
Anh Đỗ Suốt Anh, một người trẻ yêu khám phá ẩm thực miền Tây, chia sẻ: "Quách gắn bó với tuổi thơ nhiều người miền Tây. Đợi quả rụng, đập ra ăn tại chỗ là ngon nhất, chua thanh, beo béo, hạt giòn lại có hương thơm." Quả quách khi chín tự rụng xuống đất, vỏ vẫn nguyên vẹn dù bị rơi từ trên cao. Điều này cho thấy sự bền chắc của lớp vỏ, đủ để bảo vệ phần ruột bên trong khỏi hư hại.
Vỏ quách khi chín chuyển sang màu nâu, ruột bên trong chuyển sang màu nâu đen đặc quánh, có vị chua nhẹ, ngọt thanh, beo béo và hạt giòn sần sật. Nhiều người ăn quách còn để ý đến hương thơm đặc trưng của nó. Người thích thì khen nồng nàn quyến rũ, kẻ không quen lại cảm thấy khó chịu. Tuy nhiên, chính cái hương vị “khó đoán” ấy đã khiến quách trở thành món ăn “nhớ đời” đối với nhiều người.
Từ món ăn dân dã đến đặc sản cao cấp
Ở vùng quê nghèo, quách là thức quả giải nhiệt tự nhiên, vừa rẻ vừa ngon. Người dân thường dùng dao đập vỡ vỏ, dùng muỗng nạo ruột ra để chế biến thành nhiều món khác nhau. Một trong những món được yêu thích nhất là quách dầm đá, chỉ cần thêm chút đường, sữa đặc và đá là đã có ngay một món giải khát tuyệt vời. Hương thơm của quách phảng phất, vị chua thanh kết hợp với sữa đặc béo ngậy khiến ai ăn cũng mê.
Không chỉ dừng lại ở đó, người Trà Vinh còn biến tấu quách thành một món đặc sản cao cấp hơn, rượu quách. Rượu quách có vị ngọt dịu, được dùng để chiêu đãi khách quý trong các dịp lễ tết. Đây cũng là cách để người dân miền Tây thể hiện lòng hiếu khách và sự chân thành.
Ngoài ra, người dân còn tận dụng phần ruột quách để làm nhân cuốn cùng các loại rau, chấm với mắm cá sặc, cá chốt. Hương vị nồng của mắm hòa quyện với vị chua ngọt của ruột quách đặc sệt tạo nên một món ăn đậm đà, không bị ngán. Đặc biệt, quách xanh còn được phơi khô để làm thuốc chữa tiêu chảy, một công dụng ít ai ngờ tới.
Mùi hương gây tranh cãi nhưng ai ăn rồi cũng nhớ mãi
Quách có mùi hương đặc trưng, giống như sầu riêng, có người khen ngợi, có người lại e ngại. Nhưng điều thú vị là, càng ăn quách, người ta càng bị “nghiện” hương vị và mùi thơm của nó. Nhiều người còn để nguyên quả quách chín trong phòng, cho cả căn nhà ngập tràn hương thơm.
Anh Suốt Anh chia sẻ thêm: "Như mình thì rất thích để quả quách chín trong phòng cho thơm." Thực tế, không chỉ là một món ăn, quách còn là biểu tượng của văn hóa miền Tây, gắn bó sâu sắc với ký ức tuổi thơ của nhiều người. Chính vì thế, dù hương vị có gây tranh cãi, nhưng quách vẫn luôn giữ một vị trí đặc biệt trong lòng những ai đã từng thưởng thức.
Quách, sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại
Ngày nay, khi du lịch miền Tây phát triển, quách đã trở thành một trong những món ăn đặc sản không thể bỏ qua. Khách du lịch không chỉ ghé thăm các vườn quách để thưởng thức trái cây tươi, mà còn học cách chế biến các món ăn từ quách. Đây không chỉ là trải nghiệm ẩm thực, mà còn là cơ hội để hiểu thêm về văn hóa và con người nơi đây.
Quách không chỉ là một loại quả bình dị, mà còn là minh chứng cho sự đa dạng trong ẩm thực Việt Nam. Dù vỏ ngoài xù xì, màu sắc lạ mắt, nhưng bên trong lại chứa đựng những giá trị bất ngờ. Quách nhắc nhở chúng ta rằng, đôi khi vẻ ngoài không quan trọng bằng nội tâm.
Kết luận
Quách, một loại quả đặc sản miền Tây mang trong mình vẻ đẹp giản dị nhưng đầy bí ẩn. Nó không chỉ là thức quà giải nhiệt đơn thuần, mà còn là biểu tượng của văn hóa, truyền thống và sức sáng tạo của con người miền sông nước. Nếu có dịp đến miền Tây, hãy thử một lần thưởng thức quách, để cảm nhận hương vị đặc biệt mà nó mang lại. Và đừng quên, hãy mở lòng đón nhận những điều mới lạ, bởi đôi khi thứ khiến bạn tò mò nhất lại là thứ bạn yêu thích nhất.
