 |
| Chăm sóc người bệnh đại tháo đường |
Nếu những sai phạm này là sự thật thì nó không chỉ gây lãng phí tiền tỷ từ ngân sách nhà nước chi cho hoạt động phòng bệnh, mà còn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của ngành y tế, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe người bệnh.
3 con số vênh nhau
Người chịu trách nhiệm chính trong vụ việc này là ông Nguyễn Vinh Quang, Trưởng ban Điều hành Dự án Quốc gia phòng chống đái tháo đường. Tại Công văn giải trình số 545/BVNTTW ngày 13/9/2013 gửi lãnh đạo Bộ Y tế, và các cơ quan chức năng, ông Quang đã đưa ra con số: Năm 2012 số người tham gia sàng lọc đái tháo đường là 268.373 người, số người không làm xét nghiệm sàng lọc là 91.000 người, số người làm xét nghiệm sàng lọc là 121.472 người, số người bị đái tháo đường là 19.778 người, số người bị tiền đái tháo đường là 36.123 người.
Nhìn qua những con số này đã thấy sự bất thường, đó là trong số 268.373 người tham gia sàng lọc, số người không làm xét nghiệm 91.000 người, số người được làm xét nghiệm 121.472 người, cộng các con số lại thì dư ra 55.901 người không thuộc nhóm nào? Và không biết số người không làm xét nghiệm 91.000 người có được giảm bớt chi phí trong dự án không, và không xét nghiệm thì có giá trị chẩn đoán tiền đái tháo đường không?
Vì giảm số người được làm xét nghiệm sàng lọc, nên kết quả là tăng tỷ lệ phát hiện đái tháo đường và tiền đái tháo đường lên tới 16,3% và 29,7% . Tuy nhiên, báo cáo giải trình này khác xa với kết quả nêu trong “Báo cáo hoạt động phòng chống đái tháo đường năm 2012 và kế hoạch hoạt động năm 2013” cũng do chính ông Quang báo cáo trước đó. Cụ thể, theo báo cáo tổng kết thì số người có yếu tố nguy cơ đến khám sàng lọc là 268.373 người, đái tháo đường ở người có yếu tố nguy cơ là 19.778 (tỷ lệ 7,4%), tiền đái tháo đường ở người có yếu tố nguy cơ là 36.123 (tỷ lệ 13,5%).
Không chỉ dừng lại ở đó, “Báo cáo tổng kết...” của ông Quang lại khác xa với “Báo cáo kết quả sàng lọc...” của Trung tâm Đào tạo và Chỉ đạo tuyến do ông Quang làm Giám đốc và lại càng khác với “Đánh giá một số kết quả hoạt động...” của Viện Chiến lược và Chính sách Y tế Bộ Y tế do Tiến sỹ Khương Anh Tuấn - Phó Viện trưởng và cộng sự thực hiện.
Cả 3 bản báo cáo này đều dựa trên cùng một nguồn số liệu là báo cáo của các tỉnh thực hiện hoạt động sàng lọc đái tháo đường năm 2012, nhưng “Báo cáo kết quả sàng lọc...” và “Đánh giá một số kết quả hoạt động... đều có tỷ lệ phát hiện bệnh đái tháo đường rất thấp. Theo đánh giá của Viện Chiến lược và Chính sách Y tế Bộ Y tế, Dự án Quốc gia phòng chống đái tháo đường đã sàng lọc được 202.020 người, phát hiện được 9.932 người mắc đái tháo đường (4,9%), phát hiện được 26.242 người mắc tiền đái tháo đường (13,0%), trong đó các vùng sinh thái như Miền núi phía Bắc, Đồng bằng sông Hồng, Miền Trung, Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long có tỷ lệ phát hiện đái tháo đường rất thấp tương ứng từ 5,2%, 3,8%, 3,7%, 2,0%, 3,4% và tỷ lệ tiền đái tháo đường cũng rất thấp tương ứng 10,1%, 10,2%, 10,0%, 2,9%, 9,8%, trong khi vùng Đông Nam bộ lại phát hiện được tỷ lệ đái tháo đường lên tới 19,3% và tỷ lệ tiền đái tháo đường lên tới 57,9%.
Điều làm cho những người am hiểu về bệnh đái tháo đường thấy bất thường là những con số của Dự án Quốc gia phòng chống đái tháo đường xác định tỷ lệ mắc đái tháo đường và tiền đái tháo đường ở các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, và các tỉnh thuộc Đồng bằng Bắc Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long lại chỉ bằng phân nửa tỷ lệ mắc đái tháo đường của các tỉnh miền núi!?
Những con số sai khác này nói lên điều gì, và con số nào là chính xác là câu hỏi cần được Bộ Y tế xem xét, xử lý.
Tỷ lệ mắc tiền đái tháo đường?
Trong Công văn giải trình 545/BVNTTW, ông Quang còn “ngạc nhiên” khi không biết số liệu mà báo chí đã trích dẫn lấy từ đâu ra con số tỷ lệ mắc tiền đái tháo đường là 38,4%.
Té ra ông Trưởng ban Điều hành Dự án Quốc gia phòng, chống Bệnh đái tháo đường, không nhớ con số 38,4% này được trích dẫn từ báo cáo của chính Trung tâm Đào tạo và Chỉ đạo tuyến do ông làm Giám đốc: “Theo số liệu điều tra đái tháo đường toàn quốc năm 2008, tỷ lệ đái tháo đường và tiền đái tháo đường tương ứng ở độ tuổi..., ở độ tuổi 45 - 69 là 7,8% và 38,4%. Như vậy, kết quả sàng lọc thu được là không cao, thậm chí thấp hơn tỷ lệ ở quần thể cùng độ tuổi, chọn ngẫu nhiên năm 2008”.
Trung tâm này cũng đã nhận xét “tỷ lệ này không cao hơn so với quần thể chung chứng tỏ việc sàng lọc chưa đạt được hiệu quả” hay Viện Chiến lược và Chính sách y tế Bộ Y tế đã kết luận: “Một số hoạt động quan trọng đã được chứng minh có tính hiệu quả chưa cao với chi phí lớn nhưng vẫn đang được tiếp tục triển khai trong khi hoàn toàn có thể thay đổi sang phương thức khác có thể hiệu quả và ít tốn kém hơn, tận dụng được các nguồn lực và mang tính hệ thống (VD: Hoạt động sàng lọc,..)”.
Tài liệu tuyên truyền cũng sai
Điều đáng lo ngại nữa là tài liệu do Dự án Quốc gia phòng, chống Bệnh đái tháo đường thiết kế, in ấn “tờ rơi” để phát cho các tỉnh sai hoàn toàn phần nội dung tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh, trong khi tài liệu này đã được các tỉnh dùng làm tài liệu gốc để in thêm ra hàng loạt để tuyên truyền.
Chúng tôi đã có những tài liệu in ấn của Trung tâm Y tế dự phòng TP Hải Phòng, Trung tâm Y tế dự phòng TP Hà Nội... giống hệt “tờ rơi” có nội dung sai của Dự án Quốc gia.
Vì vậy, vì quyền lợi của người bệnh, đề nghị các cơ quan chức năng xem xét, đánh giá đúng mức những sai phạm, thiệt hại tại Dự án Quốc gia phòng, chống Bệnh đái tháo đường, để lãnh đạo Bộ Y tế sớm “sàng lọc” những cán bộ điều hành dự án để xảy ra những sai phạm này.
