Mướp đắng, còn được biết đến với các tên gọi khác như bí đắng, dưa Goya, lê nhựa thơm hay khổ qua, là một loại cây thuộc họ bầu bí. Loại cây này rất phổ biến ở Việt Nam và có khả năng thích nghi tốt với nhiều điều kiện sống khác nhau. Điều này giúp nông dân tiết kiệm công sức trong việc chăm sóc và trồng trọt.
Quả mướp đắng có hình dáng tương tự như quả mướp thông thường hay dưa chuột, với bề mặt ngoài sần sùi và nhiều gai góc. Đây là một nguyên liệu được sử dụng để chế biến nhiều món ăn hấp dẫn. Mặc dù vị đắng của nó có thể là trở ngại với một số người, nhưng mướp đắng vẫn được ưa chuộng trồng để làm phong phú thực đơn gia đình. Đáng chú ý, loại quả này không chỉ mang lại hương vị mà còn cung cấp nhiều lợi ích sức khỏe nhờ chứa nhiều dưỡng chất và vitamin.
Hiện nay, nhu cầu về các loại thực phẩm rau, củ, quả trên thị trường rất cao, đặc biệt là những loại quả có giá trị dinh dưỡng nổi bật như mướp đắng. Chính vì vậy, việc trồng và phát triển vườn mướp đắng có thể mang lại giá trị kinh tế lớn, hỗ trợ người nông dân cải thiện thu nhập.
Nguyễn Quốc Hoàng, một nhà nông trẻ tuổi tại Thái Nguyên, trước kia là kỹ sư tin học với công việc ổn định tại thành phố, nhưng đã quyết định trở về quê hương để dấn thân vào lĩnh vực nông nghiệp và tiếp nối nghề làm thuốc nam trong gia đình. Dù đã từng thử nghiệm với mô hình trồng cây cà gai leo nhưng kết quả không như mong đợi, Hoàng vẫn kiên quyết theo đuổi ước mơ của mình.
Vào năm 2021, anh Hoàng đã quyết định chuyển hướng trồng trọt tại địa phương bằng cách tập trung vào các loại cây dược liệu, trong đó có mướp đắng rừng. Anh đã khởi xướng việc trồng thử nghiệm loại cây này trên diện tích 0,8ha tại vườn nhà mình và trực tiếp tìm kiếm thị trường cho sản phẩm.
Vào năm 2021, anh Hoàng đã quyết định chuyển hướng trồng trọt tại địa phương bằng cách tập trung vào các loại cây dược liệu, trong đó có mướp đắng rừng
Trong vụ thu hoạch đầu tiên, mướp đắng rừng đã nhanh chóng đạt được sự đón nhận từ thị trường với doanh thu lên tới hơn 500 triệu đồng. Mặc dù lợi nhuận chỉ đạt vài chục triệu đồng, nhưng thành công này đã mang lại cho anh Hoàng niềm tin và động lực để mở rộng mô hình, coi mướp đắng rừng là cây trồng chủ lực tại địa phương.
Hiện tại, diện tích trồng trọt của anh Hoàng đã được mở rộng lên trên 7ha, bao gồm nhiều loại cây dược liệu khác như khôi nhung, đu đủ, ba kích, v.v. Từ quả mướp đắng rừng, anh đã phát triển đa dạng các sản phẩm hỗ trợ cải thiện sức khỏe, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng. Hàng năm, hợp tác xã của anh Hoàng sản xuất và tiêu thụ hơn 10 tấn dược liệu khô, mang lại doanh thu lên tới 1,2 tỷ đồng.
Ở Đồng Nai, vườn khổ qua của vợ chồng anh Nguyễn Thanh Danh cũng đã trở thành mô hình trồng trọt thành công với năng suất cao gần 10 năm qua. Tuy nhiên, những ngày đầu, anh Danh và chị Thơ đã gặp không ít khó khăn khi không tìm được đầu ra ổn định cho sản phẩm của mình.
Mướp đắng rừng được trồng từ hạt giống, với giàn cao 2m do anh Danh thiết kế để cây leo bám. Trung bình, để xây dựng một giàn trên diện tích 1.000 m2, chi phí đầu tư khoảng 7 triệu đồng và độ bền của giàn có thể đạt đến hai năm. Chỉ sau 3 tháng trồng, cây đã bắt đầu cho trái, với giá bán sỉ khoảng 25.000 đồng/kg. Đặc biệt, trái chín sẽ được tách hạt và phơi khô để làm giống cho mùa vụ sau.
Mướp đắng rừng được trồng từ hạt giống, với giàn cao 2m do anh Danh thiết kế để cây leo bám
Hiện tại, vườn mướp đắng của anh Danh và chị Thơ có tổng diện tích 1,5 ha, cho thu hoạch trái đều đặn quanh năm, với khoảng 100 kg trái mỗi ngày. Ngoài việc thu hoạch khổ qua rừng, gia đình còn khai thác đọt non để bán. Tổng thu nhập hàng năm của gia đình anh Danh gần 600 triệu đồng.
Cùng lúc đó, mô hình trồng mướp đắng của ông Phạm Thuận ở Quảng Bình cũng đã cho thấy dấu hiệu lợi nhuận cao. Ông Thuận là người tiên phong trong việc phát triển cây mướp đắng tại khu vực này.
Trên diện tích khoảng 7.000 m2 đất trồng lúa vốn thuộc vùng đầm lầy, chua phèn với năng suất không cao, gia đình ông đã can đảm chuyển đổi sang trồng hoa màu. Trong số đó, khoảng 8 sào được ông đầu tư trồng mướp đắng leo giàn.
Ông Thuận chia sẻ rằng, quá trình làm đất và gieo trồng bắt đầu từ cuối tháng 11/2020. Khi cây mướp đắng phát triển, ông tiến hành lắp đặt giàn cho cây leo lên. Trung bình, mỗi sào mướp đắng, gia đình ông đã đầu tư khoảng 5 triệu đồng.
Khi cây mướp đắng phát triển, ông tiến hành lắp đặt giàn cho cây leo lên
Đến đầu tháng 3/2021, gia đình ông đã bắt đầu thu hoạch. Kể từ đó, mỗi ngày, gia đình ông thu về khoảng 3 tạ mướp đắng. Mặc dù giá bán có lúc chỉ khoảng 10.000 đồng/kg, gia đình ông vẫn dễ dàng thu về khoảng 3 triệu đồng mỗi ngày.
Với 8 sào mướp đắng, thu nhập của gia đình ông trong mỗi vụ (khoảng 6 tháng) có thể đạt trên 200 triệu đồng, gấp 10 lần so với trồng lúa trên cùng một diện tích. Không chỉ vậy, vợ chồng ông còn thử nghiệm thành công với hơn 20kg trà mướp đắng, có giá trị 300.000 đồng/kg, và đã tiêu thụ hết. Đây cũng là một hướng đi mới giúp gia đình ông có thể bảo quản và tiêu thụ sản phẩm một cách hiệu quả, mang lại sự yên tâm trong sản xuất.
Trong thời gian tới, gia đình ông sẽ tiếp tục nghiên cứu và tìm tòi kinh nghiệm để trồng mướp đắng vụ trái, góp phần nâng cao thu nhập cho gia đình.
