Chiêu Nghi – Người phụ nữ thầm lặng bên 'vị vua áo dài' khiến hậu thế kính nể
Nguyễn Phúc Khoát, vị chúa thứ 8 của nhà Nguyễn, là người có công lớn trong việc xây dựng và phát triển Đàng Trong. Ông được mệnh danh là "vị vua áo dài" với tài năng ngoại giao và tầm nhìn chiến lược. Tuy nhiên, bên cạnh công lao to lớn của chúa Nguyễn Phúc Khoát, không thể không nhắc đến vai trò quan trọng của người vợ – bà Trần Thị Xạ, hay còn gọi là Chiêu Nghi.
Trong thời kỳ phong kiến, bà Trần Thị Xạ là một hình mẫu tiêu biểu về người phụ nữ cung đình. Với tài năng và đức hạnh, bà đóng góp không nhỏ vào việc duy trì trật tự và ổn định trong nội cung. Sử sách không ghi nhiều về bà, nhưng sự hiện diện của lăng mộ riêng biệt, nằm lặng lẽ giữa núi rừng Kim Ngọc, đã nói lên tất cả. Theo nghiên cứu của GS. Trần Lâm Biền, một nhà nghiên cứu văn hóa lịch sử nổi tiếng, "bà Chiêu Nghi không chỉ là người vợ mà còn là một nhân tố quan trọng giúp chúa Nguyễn Phúc Khoát xây dựng triều đại vững mạnh."
Ngày 22/7/1750, bà qua đời ở tuổi 34. Chúa Nguyễn Phúc Khoát đau buồn đến mức sắc phong bà Chiêu Nghi Liệt Phu Nhân, thụy Từ Mẫn. Điều đặc biệt là tấm bia đá ghi lại cuộc đời và công đức của bà vẫn còn nguyên vẹn đến ngày nay. Dù đã trải qua gần 300 năm, nhưng nét chữ và họa tiết chạm khắc trên bia vẫn sắc nét, minh chứng cho tài nghệ của các nghệ nhân thời bấy giờ.
Lăng mộ duy nhất không bị tàn phá, lý do vẫn là ẩn số
Nằm trên ngọn đồi nhỏ thuộc thôn Ngọc Hồ, xã Hương Thọ, Lăng Chiêu Nghi là khu di tích độc đáo giữa lòng thành phố Huế. So với các lăng mộ khác của vương triều Nguyễn, lăng Chiêu Nghi mang vẻ đẹp khiêm nhường và giản dị, nhưng vẫn toát lên sự trang trọng và uy nghiêm.
Theo các nhà nghiên cứu, đây là khu lăng mộ duy nhất của các chúa Nguyễn còn nguyên vẹn sau những biến cố lịch sử. Đặc biệt, trong thời Tây Sơn, khi quân đội của Nguyễn Huệ tiến vào phá hủy các lăng mộ của các chúa Nguyễn, chỉ có Lăng Chiêu Nghi là không bị xâm phạm. Đây vẫn là một câu hỏi lớn đối với giới sử học. Một số giả thuyết cho rằng lăng mộ của bà Chiêu Nghi từng được che giấu hoặc có một bí mật nào đó giúp nó tránh khỏi sự chú ý của kẻ thù.
Từ ngoài vào trong, khu lăng được thiết kế với hai vòng thành gạch bao bọc. Vòng ngoài có chiều cao gần 1,8m, với hai trụ cổng vững chắc. Vòng trong cao hơn một chút, dẫn vào khu vực trung tâm - nơi đặt nấm mộ hình chữ nhật hai tầng. Nấm mộ được xây bằng gạch và trát vôi, nhưng qua thời gian, lớp vôi đã bong tróc, để lộ kỹ thuật xây dựng tinh xảo của người xưa.
Gần 8m phía trước lăng là nhà bia đá, nơi khắc dòng chữ Hán ghi lại cuộc đời và công đức của bà Chiêu Nghi. Những chữ Hán được chạm khắc tinh tế, kết hợp với hình ảnh chim phụng cách điệu tạo nên một tổng thể hài hòa và thiêng liêng. Nhà bia vẫn đứng đó, chứng kiến hàng trăm năm thăng trầm lịch sử, như lời nhắc nhở về sự hy sinh và cống hiến của người phụ nữ cung đình thời xưa.
Lăng Chiêu Nghi – Di tích trầm mặc níu chân người yêu lịch sử
Dù không phải là điểm đến du lịch nổi tiếng, nhưng Lăng Chiêu Nghi vẫn thu hút đông đảo khách tham quan. Những người yêu thích lịch sử và kiến trúc cổ thường tìm đến đây để chiêm ngưỡng nét đẹp độc đáo của một di tích lịch sử. Với khung cảnh yên bình, nơi đây trở thành một điểm đến lý tưởng giữa lòng thành phố ồn ào.
Anh Nguyễn Văn Minh, một hướng dẫn viên du lịch, chia sẻ: "Mỗi lần dẫn khách đến đây, tôi luôn cảm thấy tự hào vì Lăng Chiêu Nghi không chỉ là di sản vật chất mà còn là di sản tinh thần. Không phải ai cũng biết về bà Chiêu Nghi, nhưng mỗi lần kể lại câu chuyện của bà, tôi thấy mọi người đều lắng đọng."
Không chỉ là điểm đến lịch sử, Lăng Chiêu Nghi còn là nơi để người dân tìm về với thiên nhiên, với sự yên bình hiếm hoi giữa lòng thành phố. Nhiều du khách chọn nơi đây làm nơi để chụp ảnh, ghi lại những khoảnh khắc ý nghĩa. Chính sự giản dị và khiêm nhường của lăng mộ đã tạo nên sức hút đặc biệt đối với những ai yêu thích vẻ đẹp cổ kính.
Tìm về cội nguồn, tìm về bình yên
Trên con đường phát triển hiện đại ngày nay, Lăng Chiêu Nghi vẫn giữ nguyên giá trị của mình như một di sản văn hóa quý giá. Không cần quá xa hoa hay lộng lẫy, lăng mộ này đơn giản là một lời nhắc nhở về sự bền vững của tình yêu và sự hy sinh của người phụ nữ trong lịch sử.
Hãy một lần ghé thăm Lăng Chiêu Nghi, để cảm nhận không gian yên bình giữa lòng cố đô, để lắng nghe câu chuyện của một người phụ nữ tài sắc vẹn toàn, và để hiểu sâu hơn về giá trị của một di sản văn hóa không thể thay thế.
