Sông Gâm chảy qua thị trấn Pác Miều (Bảo Lâm, Cao Bằng), được thiên nhiên ban tặng nhiều loài cá quý. Đó là “ngũ quý hà thủy”, gồm: Cá anh vũ, dầm xanh, lăng, chiên và cá bỗng.
 |
| Cá chiên, một loài cá da trơn hung dữ, được mệnh danh là chúa tể lòng sông. Những con cá khổng lồ, có khi nặng tới 70-80kg, được miêu tả như những thây người nằm úp dưới đáy sông, nằm sấp trên khoang thuyền lớn khi bị bắt. Mỗi lần chúa tể lòng sông vừa sa lưới mà cáu tiết, “ngài” quẫy mình một cái, thì con thuyền hay chiếc xe tải hạng nhẹ chứa nước đang chở ngài về... quán nhậu cũng phải chòng chành, chao liệng, ngất ngư. Thịt cá chiên vàng như nghệ, xắt khúc ra, xả thành từng súc ánh lên rười rượi. |
 |
| Trước đó, ngày 9/11, cá quý hiếm này cũng được một người có nick name Ly Gia Ken bắt trên sông Gâm với trọng lượng cá lên tới 38kg. |
 |
| Giá một cân cá chiên lên đến cả triệu đồng, một con cá bắt được, cả chục, có khi cả vài chục triệu đồng như chơi. Thợ săn và con buôn cứ khuấy nước, bới bùn ở các chốn hang ổ cuối cùng của “quái vật sông hồ” lên. |
 |
| Ngày xưa người ta gọi con cá chiên là “cá ma”, không ai dám đánh bắt, ăn thịt. Bởi có một sự thật là ở hai bên bờ sông Gâm, cá chiên thường sống dưới các miếu thờ hay cột cờ phướn mà người ta dựng lên để thờ thần, cầu nguyện điều may mắn. Không biết vì sao nhưng có lẽ chính vì “bí ẩn” này đã khiến nhiều người không dám đụng đến “cá ma” khi “ngài” xuất hiện”. |
 |
| Thế nhưng mươi năm trở lại đây, những con cá chiên khổng lồ hình thù kỳ quái với cái đầu to đùng, bè ra, mốc thếch như một phiến đá đã trở thành “đặc sản” của những người lắm tiền nhiều của. |
 |
| Báu vật thứ 2 của Sông Gâm phải kể đến là cá Bỗng. Trước đây nó được đồng bào "ba Phương", là xã Phương Thiện, Phương Độ, Phương Tiến thuộc thị xã Hà Giang và huyện Vị Xuyên nuôi làm cá cảnh và tổ chức lễ hội chọi cá. Đồng bào ở đây gọi là "ông cá" và những "ông" này luôn được chăm sóc đặc biệt để chờ ngày ra trận... Lễ hội chọi cá được đồng bào Tày "ba Phương" nói trên tổ chức hằng năm, nhưng từ ngày cuộc chiến tranh chống Mỹ bước vào giai đoạn ác liệt thì hội chọi cá dần phôi phai, mai một... |
 |
| Cá Bỗng là loài vật được người dân rất coi trọng và nâng niu như một thứ của cải có giá trị ở Sông Gâm. |
 |
| Bây giờ trên sông Gâm hiếm khi săn được con cá Lăng to như thế này. Trên các triền sông miền núi phía Bắc nước ta vốn có nhiều loài cá quý (trong đó có loài cá trước kia được dùng để “tiến Vua”) nhưng hiện đang có nguy cơ tuyệt chủng. |
 |
| Loài cá quý thứ 4 có cái tên thật mỹ miều: Anh Vũ hay người ta còn gọi là cá tiến vua bởi thời trước, mỗi khi bắt được cá Anh Vũ lớn một chút, người dân thường phải đem tiến lên vua chúa, nếu cố tình giấu để ăn hoặc bán bị phát giác sẽ chịu tội nặng. |
 |
| Nó là loài cá quí phái, chỉ ăn rêu, ở trong những hang đá có dòng nước trong và chảy thường xuyên. Những người đi bắt cá anh vũ không bao giờ dùng đến cần câu, bởi có câu cả ngày cũng không câu được. Cá anh vũ chỉ sống ở sâu trong các hang đá vì chúng ưa nhiệt độ lạnh. Ngư dân phải cầm theo lưới và tự mình lặn sâu xuống dưới nước. Phần miệng có hình thù giống với mõm lợn khá đặc biệt của loài cá anh vũ. |
 |
| Một loài cá nữa cũng nằm trong ngũ quý đó là cá Dầm Xanh, nhưng bây giờ những rái cá rất hiếm gặp. “Trong “ngũ quý hà thủy” của sông Gâm bây giờ thỉnh thoảng mới có cá chiên, cá lăng, cá bỗng. Hiếm lắm mới bắt được cá rầm xanh còn cá anh vũ không còn nữa!”. |
 |
| Ngoài các loài thủy hải sản có tiếng thì sông Gâm còn nổi tiếng với đặc sản đặc biệt khác: "Vịt công chúa”. Đây là món ăn có thị hiếu nhất và ít người được tận hưởng nếu không đặt chân lên Nà Hang – Mảnh đất cuối cùng của xứ thành Tuyên này. "Vịt công chúa” - theo cách gọi hoa mỹ hay vịt mào (cách gọi của người địa phương) là giống vịt lạ và quý, có duy nhất ở Nà Hang. Và trong huyện Nà Hang thì loại vịt này cũng chỉ chọn hai xã xa nhất là Thượng Nông và Thượng Giáp làm nơi sinh sống. |
 |
| "Vịt công chúa” khác hẳn với các thứ vịt khác là trên đầu nó có một túm lông tơ trông rất ngộ nghĩnh. Có cái lạ là cùng một mẹ sinh ra nhưng không phải con vịt nào cũng có "vương miện” trên đầu và đây cũng là những con vịt ngon nhất trong đàn. |
 |
