Sự định hướng đúng đắn từ cha mẹ có thể giúp con cái phát triển và trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Tuy nhiên, nếu cha mẹ áp dụng những phương pháp sai lầm trong việc nuôi dạy, không chỉ con cái sẽ không phát triển, mà mối quan hệ giữa cha mẹ và con cũng sẽ dần trở nên căng thẳng và xa cách.
Vì vậy, là cha mẹ, chúng ta cần phải điều chỉnh lời nói và hành động mỗi ngày, chú trọng đến việc giáo dục con cái một cách đúng đắn. Chỉ khi có sự kiên nhẫn và tích lũy theo thời gian, con cái sẽ ngày càng xuất sắc, và mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái cũng sẽ trở nên gắn bó, hài hòa hơn.
Cư xử sai lầm là gì?
Cụ thể, cha mẹ có thể vô tình trở thành kẻ thù của con cái vì 4 lý do phổ biến sau đây. Hãy chú ý nhận diện những điều này sớm để tránh gây ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa hai bên!
Bạo lực bằng lời nói và cảm xúc bất ổn
Nhà tâm lý học Marshall Rosenberg từng chia sẻ: “Chúng ta có thể không nhận ra nhưng ngôn ngữ của mình có thể gây ra những tổn thương không nhỏ cho bản thân và người khác.”
Một số bậc cha mẹ có thói quen coi nhẹ cảm xúc của con cái, nghĩ rằng vì chúng còn nhỏ nên không cần phải quan tâm. Những lời nói thô bạo và thiếu kiềm chế đôi khi không chỉ gây tổn thương mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý con trẻ. Điều này không biến mất khi con cái trưởng thành mà sẽ đi theo chúng suốt cuộc đời, thậm chí khiến chúng trở nên giống với những hành vi tiêu cực của cha mẹ.
Khi lớn lên, những đứa trẻ này thường thiếu tự tin và cảm thấy bất an. Mỗi lời nói tấn công của cha mẹ sẽ làm gia tăng khoảng cách và có thể tạo ra sự oán giận dai dẳng.
Mong muốn kiểm soát và thao túng cuộc sống của con cái
Nhà tâm lý học Erich Fromm từng nói: “Sự thao túng bắt nguồn từ sự thiếu tự tin vào khả năng phát triển của trẻ em, tin rằng chỉ có người lớn mới biết điều gì tốt cho trẻ em.”
Dù tình yêu dành cho con cái là điều dễ hiểu, nhưng khi cha mẹ không nhận thức đúng mức độ, họ dễ rơi vào việc kiểm soát và can thiệp vào tất cả các quyết định của con, từ lớn đến nhỏ, mà không suy xét xem liệu quyết định đó có thực sự phù hợp với nhu cầu và mong muốn của con hay không.
Dần dần, sự kiểm soát này có thể làm trẻ cảm thấy bị áp đặt và không thể sống theo cách mình muốn. Khi trưởng thành, trẻ sẽ oán trách và có thể tạo ra những mâu thuẫn lớn với cha mẹ vì cảm giác bị giới hạn và thao túng cuộc sống của mình.
Thay vì kiểm soát, cha mẹ nên tôn trọng và hiểu con cái hơn, để giúp chúng tự do phát triển và sống cuộc sống hạnh phúc của riêng mình.
Kỳ vọng quá cao và áp đặt quá nhiều
Có câu nói: "Tôi hy vọng con trai tôi sẽ trở thành rồng, con gái tôi sẽ trở thành phượng hoàng."
Mọi cha mẹ đều mong muốn con cái thành công và đạt được những điều tốt đẹp. Đây là một kỳ vọng tự nhiên, mong con có thể tỏa sáng. Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh lại không nhận ra rằng đôi khi họ đặt quá nhiều kỳ vọng lên con, hy vọng chúng có thể đạt được thành tích vượt trội trong mọi mặt của cuộc sống để làm hài lòng bản thân và gia đình.
Mặc dù kỳ vọng tích cực là điều tốt, nhưng khi quá cao và khắt khe, chúng sẽ gây ra rất nhiều áp lực cho con cái. Phương pháp giáo dục quá nghiêm khắc, yêu cầu trẻ phải hoàn hảo trong mọi lĩnh vực, thường phản tác dụng. Mỗi đứa trẻ có một con đường phát triển riêng biệt, nếu cha mẹ cứ thúc ép quá mức, trẻ sẽ cảm thấy lo lắng, bất an và đôi khi mất tự tin vào bản thân.
Khi trẻ không thể đáp ứng những kỳ vọng quá cao, sẽ hình thành sự tự ti, thậm chí oán giận cha mẹ. Thay vì áp đặt những tiêu chuẩn quá khắt khe, cha mẹ nên bao dung và hiểu con, tạo cơ hội cho chúng trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình và sống cuộc sống hạnh phúc.
So sánh con với người khác
Nhiều cha mẹ thường xuyên so sánh con cái với những đứa trẻ khác, dù con đã có những tiến bộ nhất định. Câu nói như: "Con không thắng ai cả, cha mẹ hy vọng một ngày con có thể vượt qua người kia" hay "Người khác giỏi thế, sao con lại kém thế?" trở thành những lời nói quen thuộc.
So sánh này không chỉ không công nhận những nỗ lực của con mà còn khiến trẻ cảm thấy tự ti và bị tổn thương. Những bậc phụ huynh này thường chỉ nhìn thấy những thành công của người khác mà quên mất rằng mỗi đứa trẻ có một quá trình phát triển riêng biệt. Dần dần, trẻ sẽ cảm thấy bị bỏ rơi, nổi loạn và muốn làm ngược lại ý cha mẹ.
Hành động so sánh này sẽ tạo ra sự đối kháng và xa cách trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Thay vì so sánh, cha mẹ cần tìm ra nhịp độ phát triển phù hợp cho con và khuyến khích con đi đúng con đường riêng của mình.
Như câu nói: "Trên thế gian này không có sự hận thù hay tình yêu nào mà không có lý do."
Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái rất gần gũi nhưng cũng rất mong manh. Vì vậy, cha mẹ không nên thực hiện những sai lầm trên. Đối xử với con cái bằng sự tôn trọng, hiểu biết và đúng mực chính là cách đúng đắn để tạo dựng một mối quan hệ hòa hợp và bền chặt.
