1. Bật dậy quá nhanh – Khí huyết rối loạn
Nhiều người có thói quen vừa mở mắt là lập tức ngồi bật dậy, thậm chí xuống giường ngay. Tuy nhiên, khi ngủ, tuần hoàn khí huyết chậm lại, huyết áp thấp. Việc đột ngột ngồi dậy khiến khí huyết chưa kịp điều chỉnh, dễ gây choáng váng, hoa mắt, nặng hơn có thể dẫn đến tai biến tim mạch, đột quỵ.
Khi tỉnh dậy, nên nằm thêm khoảng 30 giây, vươn vai nhẹ nhàng, rồi nghiêng người ngồi dậy từ từ. Những người bị cao huyết áp, xơ vữa động mạch càng phải chú ý.
2. Hút thuốc ngay sau khi thức dậy – Phổi bị tổn thương
Nhiều người nghiện thuốc có thói quen vừa tỉnh dậy là hút thuốc để “tỉnh táo đầu óc”.
Tuy nhiên, theo Đông y, buổi sáng là lúc phổi chủ khí toàn thân, nếu hút thuốc vào thời điểm này, các chất độc từ khói thuốc sẽ trực tiếp gây tổn thương phổi, khiến khí huyết ứ trệ, lâu dần sinh ho, đờm, mệt mỏi và hụt hơi.
Nếu chưa thể bỏ thuốc, ít nhất cũng đừng hút khi bụng rỗng. Hãy uống một cốc nước ấm, vận động vài phút rồi hãy hút để giảm tổn hại.
3. Uống nước lạnh khi bụng đói – Tổn thương tỳ vị
Nhiều người nghĩ rằng uống nước lạnh ngay khi ngủ dậy sẽ “giải độc” hiệu quả.
Nhưng Đông y cho rằng “tỳ thích khô, ghét ẩm”, buổi sáng dương khí mới vừa khởi, tỳ vị còn yếu, uống nước lạnh chẳng khác nào dội nước vào ngọn lửa mới nhóm – dễ khiến tỳ dương bị tổn thương. Lâu dần gây chướng bụng, tiêu hóa kém, rối loạn đại tiện.
Nên uống nước ấm, từng ngụm nhỏ để cơ thể thích nghi. Ai hay lạnh bụng có thể thêm vài lát gừng nấu nước để làm ấm tỳ vị.
4. Nhịn tiểu, nằm lì trên giường – Tổn hại thận khí
Nhiều người tỉnh giấc nhưng vẫn nằm lướt điện thoại, dù mắc tiểu cũng không chịu dậy.
Đông y cho rằng “thận chủ nhị tiện”, việc nhịn tiểu lâu dễ khiến chức năng bàng quang bị rối loạn, ảnh hưởng đến hoạt động của thận khí. Lâu dài có thể gây viêm nhiễm tiết niệu, phì đại tuyến tiền liệt – đặc biệt ở nam giới trung niên và cao tuổi.
Thức dậy là phải đi tiểu ngay. Nếu hay tiểu đêm, có thể ăn thêm khoai mài, hạt sen, óc chó… để bổ thận, giảm tiểu đêm.
Gợi ý dưỡng sinh buổi sáng
Xoa tay, ủ thận: Chà xát lòng bàn tay đến khi nóng, áp vào vùng thắt lưng (vị trí thận) và massage nhẹ 3–5 phút để kích hoạt khí huyết, làm ấm thận dương.
Ăn sáng ấm nóng: Chọn các món như cháo, trứng, bánh bao... dễ tiêu hóa, tránh đồ chiên rán, lạnh hay sống.
Vận động nhẹ nhàng: Tản bộ, tập Thái cực quyền, hoặc bài Bát đoạn cẩm giúp dương khí phát triển, tránh ì ạch cả ngày.
