Cách chế biến thực phẩm không chỉ ảnh hưởng đến hương vị món ăn mà còn tác động trực tiếp tới giá trị dinh dưỡng và sức khỏe của người dùng. Nhiều người có thói quen nấu nướng tưởng chừng vô hại nhưng lại là nguyên nhân gây suy giảm chất lượng thực phẩm, thậm chí tiềm ẩn nguy cơ bệnh tật nếu kéo dài. Dưới đây là những sai lầm phổ biến cần tránh để đảm bảo bữa ăn ngon miệng và lành mạnh.
1. Chiên rán ngập dầu – Món khoái khẩu nhưng hại sức khỏe
Các món chiên rán như khoai tây chiên, gà rán, phô mai que, cá chiên giòn... được nhiều người ưa thích bởi hương vị hấp dẫn. Tuy nhiên, chiên ngập dầu là một trong những phương pháp chế biến không lành mạnh nhất. Dầu ăn khi bị làm nóng ở nhiệt độ cao sẽ tạo ra chất béo chuyển hóa (trans fat) – thủ phạm gây rối loạn chuyển hóa mỡ, tăng cholesterol xấu (LDL) và giảm cholesterol tốt (HDL).
Nhiều nghiên cứu cho thấy, tiêu thụ thực phẩm chiên thường xuyên có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, đột quỵ và béo phì. Đặc biệt, theo tạp chí Heart, ăn đồ chiên nhiều lần mỗi tuần có thể làm tăng nguy cơ suy tim lên đến 37%.
Lời khuyên: Hạn chế các món chiên ngập dầu, ưu tiên chiên ít dầu, chiên bằng nồi chiên không dầu, hoặc thay thế bằng cách hấp, luộc, nướng lành mạnh hơn.
2. Nấu chín quá kỹ hoặc ăn tái sống – Đều tiềm ẩn nguy cơ
Nhiều người cho rằng ninh lâu, nấu kỹ giúp món ăn mềm và ngon hơn. Nhưng thực tế, nấu quá kỹ sẽ phá hủy vitamin và enzym tự nhiên, làm giảm giá trị dinh dưỡng. Đặc biệt, các món thịt hoặc xương ninh quá lâu có thể giải phóng nitrit, một chất có khả năng gây ung thư khi tích tụ lâu dài trong cơ thể.
Ngược lại, thói quen ăn tái, ăn sống như tiết canh, thịt bò tái, hải sản sống... lại tiềm ẩn nguy cơ nhiễm ký sinh trùng, vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm, sán não, sán lá gan...
Lời khuyên: Hãy nấu chín tới, không quá lâu cũng không quá sống để giữ được dinh dưỡng tối đa và đảm bảo an toàn thực phẩm.
3. Dùng chung thớt cho thực phẩm sống và chín
Một lỗi phổ biến khác trong chế biến thức ăn là sử dụng chung dụng cụ chế biến, đặc biệt là thớt cho thực phẩm sống và chín. Việc này dẫn đến nhiễm khuẩn chéo, tạo điều kiện cho vi khuẩn từ thực phẩm sống (như thịt, cá) lan sang thức ăn đã nấu chín.
Lời khuyên: Nên chuẩn bị thớt riêng cho thực phẩm sống và thực phẩm chín. Nếu không thể, cần vệ sinh sạch sẽ bằng nước nóng và xà phòng sau mỗi lần sử dụng.
4. Đun dầu ăn ở nhiệt độ quá cao
Nhiều người có thói quen đun dầu cho thật nóng đến khi bốc khói rồi mới cho thực phẩm vào, nghĩ rằng như vậy sẽ làm món ăn giòn hơn. Tuy nhiên, khi dầu bị đốt nóng quá mức sẽ sinh ra acrolein và aldehyde độc hại, gây ảnh hưởng tới gan, phổi và làm tăng nguy cơ ung thư.
Việc dùng lại dầu chiên nhiều lần cũng là thói quen nguy hiểm, khiến dầu bị oxy hóa, tạo ra các chất gây ung thư và chất độc hại tích tụ trong cơ thể.
Lời khuyên: Khi dầu vừa nóng tới (khoảng 170-180°C) là thời điểm thích hợp nhất để chiên xào. Tránh đun dầu đến khi bốc khói và không tái sử dụng dầu nhiều lần.
5. Nướng cháy xém thực phẩm – Mùi thơm nhưng độc hại
Nhiều người yêu thích hương vị cháy cạnh, xém vàng của các món nướng hoặc xào. Tuy nhiên, khi thực phẩm – đặc biệt là thịt – bị nướng cháy sẽ tạo ra hợp chất heterocyclic amines (HCAs) và polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), cả hai đều được WHO xếp vào nhóm có khả năng gây ung thư.
Lời khuyên: Chỉ nên nướng hoặc xào đến khi thức ăn chín đều, không bị cháy khét, tránh tiếp xúc trực tiếp với lửa.
6. Nấu nhiều cho cả ngày, hâm đi hâm lại
Thói quen nấu ăn một lần cho nhiều bữa rồi hâm nóng nhiều lần khiến thức ăn không chỉ giảm mùi vị mà còn dễ sản sinh chất độc hại do vi khuẩn phát triển hoặc biến đổi cấu trúc thực phẩm. Đặc biệt, những món có nhiều protein và dầu mỡ như canh xương, súp, thịt kho... rất dễ bị biến chất khi bảo quản lâu và hâm nóng lại.
Lời khuyên: Hãy nấu vừa đủ khẩu phần ăn, nếu bảo quản lạnh, cần chia nhỏ từng phần và đun sôi lại kỹ càng khi sử dụng.
Lời kếtMột chế độ ăn lành mạnh không chỉ phụ thuộc vào thực phẩm bạn lựa chọn mà còn ở cách chế biến. Việc thay đổi các thói quen nấu ăn sai lầm sẽ giúp bạn và gia đình bảo vệ sức khỏe tốt hơn mỗi ngày. Hãy ưu tiên các món hấp, luộc, nấu vừa chín tới để giữ nguyên giá trị dinh dưỡng và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
