Chuyện kể rằng, xưa có một cậu thiếu niên lên chùa bái Phật. Cậu cắm ba nén nhang vào trong lư hương, thành kính khấn rằng: “Con cầu xin Phật Tổ phù hộ độ trì, cho con thi đậu bảng vàng, sớm ngày vinh quy bái tổ”. Cầu nguyện xong cậu thiếu niên lại vái lạy ba lần, xong xuôi mới yên tâm đứng dậy ra về.
Lúc ấy đứng trực trong bảo điện là một chú tiểu nhỏ tuổi. Chú tiểu nhìn theo bóng người thiếu niên đến khi khuất hẳn rồi mới quay sang hỏi lão hòa thượng: “Thưa sư phụ, vị thí chủ vừa rồi rất cung kính lại thành tâm cầu nguyện, vậy Phật Tổ có nhận lời hay không?”. Lão hòa thượng chỉ lắc đầu rồi nói: “Vẫn còn thiếu một nén nhang”.
Mười năm trôi qua trong nháy mắt, cậu thiếu niên ngày nào nay đã trở thành một trang nam tử hảo hán. Dù không đỗ đạt khoa cử, nhưng nhờ có khí chất hơn người mà anh quyết chí tòng quân; lại sẵn thông tuệ sách Thánh hiền nên anh sớm trở thành một viên tướng văn võ song toàn, đã lập được nhiều chiến công hiển hách. Lần này anh trở về quê nhà là mong tìm được ý trung nhân.
Chàng trai lên chùa thắp ba nén nhang, quỳ lạy trước bảo điện mà khấn rằng: “Cầu xin Phật Tổ phù hộ cho hạ quan kết được mối duyên lành, hạnh phúc viên mãn đến trọn đời”. Nói xong chàng trai vái lạy ba lần một cách cung kính.
Chú tiểu năm xưa lại quay sang hỏi lão hòa thượng: “Sư phụ nói xem, liệu lần này Phật Tổ có nhận lời hay không?”. Và cũng giống như ngày trước, lão hòa thượng mỉm cười rồi nói: “Tiếc là… vẫn còn thiếu một nén nhang”.
Thoáng một chốc lại 10 năm nữa trôi qua. Chàng trai năm xưa nay đã bước vào tuổi trung niên. Trên gương mặt của ông hiện lên những dấu vết thăng trầm trong cuộc sống. Mặc dù có thê tử hiền thục, vợ chồng thuận hòa, nhưng vì liên lụy chuyện nhà ngoại mà ông đã bị giáng chức. Từ một đại tướng quân oai phong lẫm liệt nay ông chỉ là viên quan quèn ở địa phương, biết bao chí nguyện lớn lao đều không thể thực hiện được nữa.
Bước từng bước chậm dãi lên trước điện thờ, ông dâng hương bái Phật, cầu nguyện cho con cái đỗ đạt khoa cử, công danh hoạn lộ, hoàn thành ước nguyện dang dở của mình trước kia.
Lúc này chú tiểu lại quay sang lão hòa thượng, chưa kịp hỏi thì đã thấy sư phụ than rằng: “Rốt cuộc… vẫn còn thiếu một nén nhang!”
Nhiều năm nữa lại qua đi, người đàn ông trung niên năm xưa tóc đã điểm hoa râm. Ông đã xin cáo quan, trở về sống an cư nơi thôn dã. Những gì là hoài bão hay chí nguyện trước kia, nay cũng nhạt nhòa như mây khói.
Lần này ông không còn truy cầu những nguyện ước xa xôi, mà chỉ thảnh thơi vào chùa thắp ba nén nhang trước Phật Tổ.
“Thưa Phật Tổ, trước kia con đã nhiều lần đến đây cầu nguyện, nhưng dường như Ngài vẫn chưa nghe thấy lời con. Hôm nay dẫu Ngài không nhận lời, con vẫn xin được bày tỏ tấm lòng thơm thảo với mẹ già.
Cha con mất sớm, mẹ một mình nuôi con khôn lớn. Thời trai trẻ, con có thể tung hoành ngang dọc, vùng vẫy núi sông, ấy là bởi có mẹ hiền chăm lo từng miếng ăn giấc ngủ. Giờ mẹ con tuổi đã gần đất xa trời, con chỉ mong sao bà có thể sống bình yên vô sự, an hưởng tuổi già suốt quãng đời còn lại. Chỉ một điều này thôi, con không cầu mong gì hơn nữa”.
Chú tiểu ngày nào nay đã trở thành hòa thượng, còn sư phụ của ông cũng già yếu lắm rồi. Lúc này “chú tiểu” không còn thắc mắc nhiều như trước nữa, ông chỉ nhìn vị thí chủ lão niên mà bồi hồi xúc động. Đứng bên cạnh ông, sư phụ mỉm cười gật đầu, dường như đôi mắt ông muốn nói rằng: “Phật Tổ đã nghe thấy tâm nguyện của thí chủ rồi đó”.
Người lão niên kính cẩn bước ra khỏi chùa, khi ông chưa về đến nhà thì tin mừng đã từ xa truyền lại: Hai người con trai của ông cùng đỗ thứ hạng nhất nhì trên bảng vàng, hơn nữa triều đình còn ban bố chiếu thư rửa sạch nỗi oan cho ông, không những khôi phục chức quan mà còn thăng ông lên ba bậc nữa.
Nhưng cuối cùng người lão niên đã không nhận lệnh. Ông một mực khước từ để được sớm tối chăm lo cho mẹ già suốt quãng đời còn lại.
Lời bàn:
Con người cả đời đứng trước tượng Phật chỉ lo cầu khẩn cho những lợi ích và danh vọng của bản thân mình mà không biết rằng: Chí nguyện không thành, ấy là bởi “vẫn còn thiếu một nén nhang”.
Vậy “nén nhang” ấy là gì?
Người ta nói rằng ‘Phật từ bi độ nhân’. Nhưng có phải vì mâm cao cỗ đầy, vì chút hoa quả cúng dường, hay vì vài ba nén nhang và dăm ba lần quỳ lạy mà Phật phải thực hiện những gì con người đang đeo đuổi? Nếu ôm giữ cách nghĩ như vậy, rất có thể chúng ta đang bất kính với Thần Phật mà không hề hay biết.
Vậy người như thế nào mới được Thần Phật phù hộ độ trì? Phật gia có câu: “Phật tính nhất xuất, chấn động thập phương thế giới”. “Phật tính” – ấy là khi trong tâm thực sự thuần thiện, thuần chính, không màng tư lợi, hoàn toàn suy nghĩ cho người khác, thì mới có thể động đến tâm niệm của Phật Đà. Vậy cũng nói, con người coi trọng danh lợi, tiền tài, địa vị, nhưng Thần Phật thì chỉ xét một chữ “Tâm” này mà thôi.
Bởi vậy mà, khi con người có thể buông bỏ mọi dục vọng, buông bỏ mọi truy cầu, chỉ chú trọng nâng cao đạo đức và tâm tính của bản thân, thì một cách tự nhiên sẽ không cầu mà tự đắc…
