Trong quả phẩm cúng gia tiền thần linh của người miền Bắc và miền Trung thì trái bưởi có vị trí quan trọng, sau chuối. Những ngày rằm mùng một thường sẽ có chuối bưởi phật thủ, cam, quýt, táo, đào... Đặc biệt trong ngày Tết thì bộ đôi bưởi và chuối là 2 loại quả phẩm thắp hương quan trọng nhất trên ban thờ.
Mâm ngũ quả của người miền Bắc và miền Trung phải có nải chuối to ôm trái bưởi ở giữa, xung quanh có các quả khác tùy theo gia đình, địa phương để đủ ngũ quả đại diện cho ngũ hành, cầu mong may mắn.
Trong số các quả phẩm thì chuối tượng trưng cho sự nâng đỡ che chở, ôm ấp, bao dung. Bưởi thể hiện cho tài lộc tròn đầy, sung túc sum vầy.
Chuối thì phải là quả xanh chưa chín, nhưng không non để quả căng dài uốn cong ôm lấy các quả khác. Những loại quả còn lại sẽ có màu khác nhau để tạo đủ 5 sắc màu trong mâm bồng dâng cúng.
Nên chọn bưởi gì?
Bưởi hiện nay có rất nhiều loại gồm bưởi da xanh, bưởi Hoàng, bưởi Diễn, bưởi đào, giống bòng bưởi quê theo từng địa phương...
Một yêu cầu đầu tiên chọn bưởi cúng là bưởi có màu vàng tươi và còn lá, còn cuống. Chính vì lý do đó nên bưởi trong mâm thắp hương được ưu tiên là trái bưởi có dáng tròn nhưng thon cao một chút để hài hòa cân đối với mâm ngũ quả. Màu sắc chuối xanh rồi nên thường sẽ không chọn bưởi da xanh cũng màu xanh, mà sẽ chọn bưởi Diễn hoặc bưởi Hoàng, hoặc các giống bưởi khác nhưng hình thức quả căng mọng, vỏ vàng tươi, trên còn cành lá.
Những quả bưởi Diễn hoặc bưởi khác cắt đã lâu xuống nước rồi thì chỉ mua về để ăn hạn chế bày trên mâm quả. Bày thắp hương phải là bưởi mới cắt còn tươi xuống, và vỏ còn căng mọng.
Tái bưởi không bị rám vỏ không bị thâm và đáy không bị lệch. Những quả bưởi thắp hương có dáng tròn thon cao sẽ đẹp hơn quả tròn trĩnh hoặc tròn dẹt như mặt trăng. Trái bưởi có mùi thơm càng tốt.
Do đó nếu trong ngày Rằm, mùng Một, không bày chuối hoặc mâm đủ ngũ quả thì mọi người vẫn dùng bưởi da xanh đặt vào mâm bồng kèm với các trái cây theo mùa khác như hồng, táo, lê, mận, cam, quýt... Còn nếu vào dịp Tết để cúng trong mâm ngũ quả thì bưởi da xanh và các loại bưởi vỏ còn xanh khác thường không được chọn mà sẽ chọn bưởi Diễn hoặc bưởi Hoàng hoặc giống bưởi khác tại địa hương miễn sao trái to phù hợp với tổng thể mâm ngũ quả và nải chuối, màu sắc vỏ bưởi là vàng tươi sáng để hài hòa với chuối và quả khác và để nổi bật, vỏ phải láng mịn bóng, trên núm còn cành lá, không chọn quả bưởi đã xuống nước đã bị héo vỏ.
Màu bưởi vàng vừa hài hòa với chuối vừa đẹp vừa tạo ý nghĩa tài lộc trên mâm bồng ngũ quả. Hiện nay có giống bưởi đỏ ở thị trường thì cũng có một số gia đình chọn bưởi đỏ.
Bưởi rụng cuống thắp hương được không?
Xét về tính thẩm mỹ bưởi rụng cuống sẽ không đẹp như bưởi còn cuống, còn lá. Tuy nhiên cũng tùy thuộc thời tiết, địa phương, gia đình, vùng miền nên cũng đôi khi không mua được quả bưởi đẹp như ý thì trái bưởi đã rụng cuống nhưng còn tươi vẫn được dùng để thắp hương. Thời trước vì công nghệ bảo quản trái cây kém hơn nên rất nhiều gia đình không giữ được bưởi tươi trên cây, lúc thắp hương bười đều rụng cuống. Bây giờ thì bưởi còn cuống nhiều hơn, nên chỉ cần bạn chịu khó đi chợ chọn là sẽ có.
Một số gia đình dùng cành bưởi gắn vào trái bưởi rụng cuống để tạo thẩm mỹ. Điều đó cũng nên hạn chế tránh vì trông thẩm mỹ nhưng không mang ý nghĩa trang trọng trong thờ cúng.
*Thông tin tham khảo chiêm nghiệm
