Khi đặt chân đến Cà Mau, nhiều du khách sẽ bất ngờ trước sự xuất hiện của một loại côn trùng mũm mĩm với vẻ ngoài gây sợ hãi. Lần đầu tiên nhìn thấy, không ít người sẽ rùng mình và ngần ngại thử, đó chính là đuông chà là.
Đuông chà là là một loài côn trùng sinh sống bên trong phần non của cây chà là tự nhiên, loại cây có thân tương tự như dừa hoặc cau. Theo các nguồn tin, loài này xuất hiện từ quá trình sinh sản của những loại bọ cánh cứng như kiến dương hoặc bọ rầy. Vào mùa sinh sản, từ khoảng tháng 10 đến tháng 2 âm lịch, các con bọ tìm lỗ trên ngọn cây chà là để đẻ trứng. Trứng sau đó phát triển thành ấu trùng và biến thành đuông.
Về đặc điểm nhận dạng, đuông chà là có nhiều nét tương đồng với đuông dừa và đuông tơ tằm, nhưng kích thước lớn hơn và thân hình mập mạp hơn. Chúng mang trên mình lớp vỏ màu trắng tinh khôi. Đặc biệt, thân của đuông chà là không có lông tơ và không chứa phần ruột đen như nhiều loại đuông khác.
Đuông chà là có nhiều nét tương đồng với đuông dừa và đuông tơ tằm, nhưng kích thước lớn hơn và thân hình mập mạp hơn
Theo người dân địa phương, chỉ có những cây chà là hoang dã mọc trong rừng ngập mặn mới có đuông, nên số lượng rất hiếm. Khách hàng muốn mua phải đặt trước. Để khai thác đuông, người dân phải lội vào rừng ngập mặn và tìm kiếm khu vực có cây chà là hoang dại. Với kinh nghiệm nghề nghiệp, họ sẽ chọn những khóm cây có đuông non để bắt. Cây chà là hoang dại có nhiều gai và mọc thành khóm, nên cần phải rất cẩn thận khi tìm nhánh có đuông. Nhìn những cây chà là héo úa, xác xơ, người thợ săn biết rằng con mồi mình đang tìm kiếm đang ẩn nấp bên trong.
Thực tế, đuông chà là là loài côn trùng gây hại cho cây trồng, chúng hút hết chất dinh dưỡng từ ngọn cây để phát triển. Tuy nhiên, người dân đã biết cách tận dụng loài côn trùng này, khai thác chúng và biến chúng thành một món ăn đặc sản thơm ngon và giàu dinh dưỡng.
Tại Cà Mau, đuông chà là có giá trị rất cao, có thể lên tới 65.000 đồng mỗi con. Vào mùa đuông chà là, người dân địa phương thường đi dọc theo các bụi chà là, tìm kiếm những cây có dấu hiệu của đuông bên trong để thu hoạch.
Tại Cà Mau, đuông chà là có giá trị rất cao, có thể lên tới 65.000 đồng mỗi con
Mặc dù vẻ ngoài của đuông chà là có thể khiến nhiều người e ngại, nhưng nếu vượt qua được nỗi sợ hãi ban đầu, những ai dám thử đều không khỏi gật gù khen ngợi hương vị béo ngậy, thơm ngon đặc trưng của nó. Cách thưởng thức phổ biến nhất là ăn sống chấm nước mắm, một món ăn dân dã còn được gọi là "đuông tắm mắm".
Một phương pháp thưởng thức phổ biến khác là chiên đuông chà là. Trước tiên, đuông được ngâm trong chậu nước mắm để làm sạch và thấm đều hương vị mặn mà, thơm ngon của nước mắm. Sau đó, chúng được cho vào chảo bơ hoặc mỡ để chiên. Trên lửa liu riu, đuông được chiên từ từ, lăn đều trên chảo cho đến khi vàng rộm, tỏa ra mùi hương ngậy quyện trong bơ và mỡ. Khi đạt đến độ chín vàng hoàn hảo, từng con đuông sẽ được gắp ra đĩa để thưởng thức ngay khi còn nóng.
Cách thưởng thức phổ biến nhất là ăn sống chấm nước mắm, một món ăn dân dã còn được gọi là "đuông tắm mắm"
Anh Hải, một người kỳ cựu trong việc "săn" đuông chà là, chia sẻ: "Loài này được bán theo con, và vào những thời điểm khan hiếm, giá có thể lên tới 100.000 đồng/kg, nhưng khách hàng vẫn tranh nhau mua. Tại một số nhà hàng ở đất mũi Cà Mau, các món ăn chế biến từ đuông chà là đã trở thành đặc sản, thu hút sự yêu thích của rất nhiều thực khách".
