Ngày xưa, khi chữ viết chưa phát triển, những kinh nghiệm sống và quan niệm về cuộc đời thường được truyền miệng qua các câu kể, thường là những câu hát không theo điệu thức cố định, chủ yếu được phổ biến dưới hình thức thể thơ lục bát để dễ nhớ. Một trong những câu ca dao nổi tiếng đã tổng kết rằng: "Ở đời có bốn cái ngu/Làm mai, nhận nợ, gác cu, cầm chầu".
Cái ngu “Làm mai”
Theo quan niệm xưa, làm mai mối được coi là một trong những việc ngu ngốc nhất trong cuộc sống. "Làm mai" ở đây không phải là dịch vụ mai mối chuyên nghiệp mà là việc một người trong làng đứng ra làm cầu nối cho hai gia đình hay bạn bè quen biết nhau để kết hôn.
Trước khi các dịch vụ mai mối xuất hiện, những người này làm việc này vì quen biết, đôi khi chỉ nhận một chút tiền trà nước từ gia đình.
Tuy nhiên, làm mai không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Nếu đôi bên kết hôn hạnh phúc, thì không sao, nhưng nếu xảy ra mâu thuẫn, gia đình không hòa hợp, người làm mai sẽ bị chỉ trích vì không cung cấp đủ thông tin hoặc thông tin không chính xác.
Theo quan niệm xưa, làm mai mối được coi là một trong những việc ngu ngốc nhất trong cuộc sống.
Thực tế là người làm mai không thể hiểu hết mọi tình huống trong gia đình của cả hai bên. Có khi họ sẽ bị trách móc, chỉ trích từ cả hai gia đình và đôi khi còn bị "ném đá". Chính vì vậy, ông bà ta cho rằng làm mai là một trong những việc ngu ngốc nhất.
Ngày nay, trong xã hội hiện đại, việc tìm hiểu giữa trai gái thường diễn ra tự nguyện trước khi tiến tới hôn nhân, và người làm mai chỉ đóng vai trò làm cầu nối. Tuy nhiên, dù vậy, người làm mai vẫn cần phải thận trọng, bởi không phải lúc nào cũng tránh được những rắc rối không đáng có.
Cái ngu “Lãnh nợ”
Cái ngu thứ hai là lãnh nợ, tức là đứng ra bảo lãnh cho người khác vay mượn. Nếu mọi việc suôn sẻ, khoản vay được trả đúng hạn, thì không có vấn đề gì. Tuy nhiên, thực tế là người vay mượn thường gặp khó khăn tài chính và khả năng trả nợ đúng hạn rất thấp.
Khi đó, người đòi nợ sẽ trách bạn vì không giúp đỡ, còn người vay nợ thì đổ lỗi cho bạn vì đã đứng ra bảo lãnh, khiến bạn rơi vào tình huống khó xử, mất lòng cả hai bên.
Cuối cùng, bạn sẽ phải đối mặt với sự đổ vỡ trong các mối quan hệ, khiến mọi thứ trở nên căng thẳng và không còn thoải mái như trước. Vì thế, các bậc tiền bối đã dạy rằng bảo lãnh nợ là một việc dại dột, tự rước họa vào thân.
Cái ngu thứ hai là lãnh nợ, tức là đứng ra bảo lãnh cho người khác vay mượn.
Cái ngu “Gác cu”
Xưa nay, “gác cu” vẫn là một thú chơi điền viên phổ biến, mặc dù chỉ là một trò giải trí, nhưng lại tốn rất nhiều thời gian và công sức. Để bẫy được chim cu, người chơi phải bỏ ra không ít công sức, tiền bạc và thời gian để lựa chọn, nuôi dưỡng và thuần hóa một con chim mồi.
Tuy nhiên, trò chơi này không thiếu rủi ro; đôi khi, người chơi không bắt được con chim nào, thậm chí con chim mồi cũng có thể bay mất, khiến cho người nuôi chim bị coi là “ngu ngốc” vì sự vô ơn của loài chim này.
Cái ngu “Cầm chầu”
“Cầm chầu” là một phong tục trong ca trù hoặc hát ả đào, nơi người tham gia có thể trực tiếp khen hoặc chê nghệ sĩ biểu diễn. Người cầm chầu sẽ ngồi trước cái trống chầu, đánh trống sau mỗi câu hát, khổ đàn và đưa ra những nhận xét về giọng hát của ca nương hoặc kép đàn.
Tuy nhiên, công việc này thường tốn nhiều tiền bạc và dễ gây ra những mâu thuẫn, vì những lời khen, chê có thể làm mất lòng người khác. Vì vậy, ông bà ta thường khuyên rằng nếu muốn cuộc sống bình yên, tốt nhất đừng tham gia vào những việc này, vì chúng mang lại nhiều phiền phức hơn là lợi ích.
