Đúc tượng vàng không làm Thánh Gióng trở nên linh thiêng hơn

Hình tượng Thánh Gióng đã trở thành huyền thoại, kích thích trí tưởng tượng của con người, nay nếu hình tượng hóa nó 1 cách cụ thể tức là làm “thui chột huyền thoại”.

Đó là quan điểm của GS.TS Ngô Đức Thịnh – Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Việt Nam, Ủy viên Hội đồng di sản trước thông tin về dự án đặc biệt mang tên “Hào khí Thăng Long” cùng với việc đúc 60 bức tượng vàng Thánh Gióng nhằm chào mừng 60 năm giải phóng Thủ đô.

Nêu quan điểm của mình về dự án đúc 60 bức tượng vàng Thánh Gióng, GS.TS Ngô Đức Thịnh cho biết: “Ngay khi được mời lên khánh thành bức tượng Thánh Gióng trên Sóc Sơn tôi đã không thích, không ưa. Nay lại còn cho đúc cả 60 bức tượng vàng nữa thì tôi cũng không biết nói thế nào”.

Các nhà văn hóa đều cho rằng, việc đúc tượng Thánh Gióng bằng mạ vàng không làm cho hình tượng Thánh Gióng trở nên linh thiêng và ý nghĩa hơn.

Lý giải cho việc “không thích, không ưa” bức tượng Thánh Gióng, GS Ngô Đức Thịnh giải thích: “Văn học, huyền thoại dân gian là để kích thích trí tưởng tượng của con người, và khi tiếp xúc với các huyền thoại, mỗi người có một cách hiểu, một cách tưởng tượng khác nhau, chính điều đó mới tạo nên nét đa dạng trong nền văn hóa của chúng ta. Văn hóa hiện đại của chúng ta có 1 cái “dở”, đó là khi truyền hình cụ thể hóa tất các hình tượng nhân vật trong văn hóa dân gian, khiến vô hình chung, thui chột đi trí tưởng tượng của con người, thui chột đi các huyền thoại dân gian”.

GS Ngô Đức Thịnh cho rằng, với cách làm quá lạm dụng như hiện nay thì sẽ làm giảm đi trí tưởng tượng của nhiều đứa trẻ khi chúng mới được tiếp xúc với các huyền thoại trong dân gian, từ đó biến cái đa dạng trở thành cái đơn nhất, mất đi nét đặc trưng của nền văn hóa, bởi văn hóa xét cho cùng chính là sự đa dạng.

Hình tượng Thánh Gióng đẹp nhất là truyền đời trong nhân gian và truyền thuyết. Hình tượng đó bền chặt qua năm tháng của lịch sử đất nước. Sự bất tử đó không gì có thể ví von cũng như không gì có thể so sánh.

Và hình tượng kiêu hùng của ý chí bất khuất trước giặc Ân đó không thể tượng hóa bằng một dự án bóng bẩy mạ vàng dưới cái tên rất kêu là dự án hào khí Thăng Long.

GS Ngô Đức Thịnh cũng cho rằng, việc tượng hóa nhân vật Thánh Gióng như thế không những không làm cho Thánh Gióng trở nên linh thiêng, mà lại rất dễ có thể hướng người ta nghĩ đến một ý nghĩa khác.

“Với việc đức 60 bức tượng Thánh Gióng bằng mạ vàng và tổ chức rước lễ linh đình, tất nhiên những người thực hiện dự án đều có mục đích và ý đồ riêng của họ, nhưng theo tôi, nếu xét ở nhiều khía cạnh khác nhau thì việc làm này không những gây lãng phí mà còn không có ý nghĩa gì” – ông Thịnh nêu quan điểm.

Cùng chung quan điểm với GS Ngô Đức Thịnh, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, GS.TS Trần lâm Biền cũng nhấn mạnh: “Họ có quyền tự do của họ, họ có thể làm những gì họ muốn, nhưng đối với những nhà nghiên cứu văn hóa như chúng tôi, thì ngay cả bức tượng Thánh Gióng đang được đặt ở Sóc Sơn, Hà Nội còn không phải là hình tượng chuẩn của Thánh Gióng, chứ chưa nói đến việc đúc hàng chục bức tượng bằng mạ vàng. Đây là những hình tượng phảng phất nét văn hóa Châu Âu chứ không phải nét văn hóa dân tộc, chỉ là bức tượng làm lấy được chứ không mang ý nghĩa truyền thống”.

“Những bức tượng này chỉ mang hình thức như một tượng đài, dù nó có đẹp nhưng lại không mang ý nghĩa linh thiêng, không mang ý nghĩa của tâm linh truyền thống. Giá như người ta nghĩ nhiều và đi sâu vào truyền thống hơn, thì có lẽ tốt hơn” – GS Trần Lâm Biền bày tỏ.

Cũng về vấn đề trên, ông Phan Đăng Long – Phó trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội cho biết, dự án này do Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Giáo hội Phật giáo Việt Nam và 1 công ty tư nhân phối hợp thực hiện chứ không phải chủ trương của thành phố.

“Còn việc khi hoàn thành họ định làm lễ rước từ đền Gióng quanh hồ Gươm thì cũng chưa thấy họ có văn bản xin phép thành phố. Nếu họ có văn bản thì thành phố cũng sẽ xem xét” – ông Long cho biết.