Các hoàng đế nhà Thanh nổi tiếng với hậu cung lớn và phức tạp, nhưng số lượng phi tần của hoàng đế Khang Hi thật sự ngoại lệ. Theo "Khang Hi toàn truyện", một tác phẩm sử học quan trọng, hậu cung của ông bao gồm 49 vị từ quý nhân trở lên và 67 người nhận sắc phong chính thức. Nếu tính cả những người phục vụ trong cung mà có địa vị thấp hơn, con số này lên đến ít nhất 200 người. Về mặt con cái, Khang Hi có tổng cộng 55 người con, trong đó bao gồm 35 hoàng tử và 20 công chúa.
Điều đặc biệt là ngay cả khi đã già, Khang Hi vẫn tiếp tục tuyển chọn các mỹ nữ từ vùng Giang Nam về cung phục vụ, mặc dù không phải vì mục đích nối dõi hoàng tộc. Câu chuyện này cho thấy sự đa tình và phong lưu của ông đến mức nào. Không chỉ là một nhà lãnh đạo mạnh mẽ, Khang Hy còn là biểu tượng của sự xa hoa và thú vui tao nhã trong triều đại của mình.
Khang Hi, vị hoàng đế đã có tổng cộng 4 vị hoàng hậu
Do những yếu tố chính trị, ông phải lập hậu khi mới 12 tuổi. Vị hoàng hậu đầu tiên của ông là Hách Xá Lý thị, được biết đến với danh hiệu Hiếu Thành Nhân. Mặc dù nhập cung từ khi còn rất nhỏ, nhưng bà đã ngày càng thể hiện được nhân cách tốt đẹp và cử chỉ đoan trang của mình. Bà đã giúp đỡ hoàng đế rất nhiều trong việc quản lý hậu cung và luôn tôn trọng Thái hậu và Thái hoàng thái hậu. Tình cảm giữa hoàng đế và hoàng hậu rất tốt đẹp.
Tuy nhiên, vị hoàng hậu trẻ tuổi này không may mắn. Bà đã sinh cho Khang Hi hai người con trai, nhưng người con đầu tiên đã qua đời chỉ sau 4 năm. Khi bà sinh người con thứ hai, bà đã qua đời vì băng huyết khi mới 21 tuổi. Cái chết của bà đã để lại nỗi đau sâu sắc trong lòng Khang Hi. Dù sau này ông đã có nhiều phi tần, nhưng không ai được ông đối xử trân trọng như với bà. Thậm chí, với đứa con mới sinh mà đã mất mẹ, Khang Hi đã phá lệ đem vào tẩm cung của mình để nuôi dưỡng và phong làm Thái tử từ khi mới 2 tuổi
Sau cái chết của bà, Khang Hi không muốn lập hậu nữa. Tuy nhiên, Thái hoàng Thái hậu Hiếu Trang đã buộc ông phải có tân hậu. Vì vậy, 3 năm sau khi bà mất, ông đã lập một phi tần thuộc dòng họ Nữu Hỗ Lộc làm kế hậu. Nhưng chỉ 6 tháng sau khi lên ngôi, Nữu Hỗ Lộc thị cũng đã qua đời, nguyên nhân không được ghi chép lại trong sử sách.
Hoàng hậu thứ ba, Đông Giai thị, được phong là Hoàng quý phi và quản lý hậu cung sau cái chết của Nữu Hỗ Lộc thị. Bà chỉ sinh được một công chúa nhưng đáng tiếc công chúa ấy cũng mất sớm ngay sau khi chào đời. Quá đau lòng, sức khỏe của Đông Giai thị cũng suy giảm. Khang Hi hy vọng có thể giảm bớt nỗi đau của bà bằng cách "trùng hỉ" và sắc phong bà làm hoàng hậu. Nhưng nỗi buồn lại chồng chất khi Đông Giai Hoàng quý phi qua đời ngay trong ngày sắc phong. Biến cố này đã biến lễ phong hoàng hậu thành tang lễ, và từ đó, Khang Hi quyết định không lập thêm hoàng hậu nào nữa.
Chỉ đến khi Khang Hi qua đời, con trai ông là Dận Chân mới lên nối ngôi và tôn vinh mẫu thân mình - Ô Nhã thị - lên làm hoàng thái hậu, như vậy trở thành hoàng hậu thứ tư của Khang Hi, dù rằng ông không còn sống để chứng kiến điều này.
Dàn hậu phi đông đảo
Triều đại nhà Minh hạn chế số lượng hậu phi, không quá 19 người. Có hoàng đế Minh chỉ có vài phi tần, như Hiếu Tông, người trung thành với chế độ "một vợ một chồng". Khác biệt, triều Thanh lại yêu cầu mọi cô gái phải qua sự tuyển chọn của hoàng đế trước khi kết hôn. Hoàng đế nhà Thanh có quyền lấy nữ nhân từ dân tộc Hán, với số lượng phi tần không dưới 10 người, trong đó Khang Hi có số lượng lớn nhất.
Dưới thời Khang Hi, có tới gần 70 phi tần được phong tước chính thức, nhưng con số này chỉ là ước lượng dựa trên số lượng mộ tại lăng mộ. Số liệu thực tế chưa có một sử gia nào có thể khẳng định chắc chắn. Trong hậu cung của hoàng đế, có 49 người từ chức quý nhân trở lên, 67 người được phong tước và số lượng phi tần có địa vị thấp, như “đáp ứng” hay “thường tại”, chắc chắn không dưới 200 người.
Về sau, Khang Hi thường xuyên triệu tập các mỹ nữ từ vùng Giang Nam vào cung, không phải để sinh thêm hoàng tử, công chúa mà vì sự mê đắm trước sắc đẹp của họ. Trong những lần vi hành đến Giang Nam, nơi được mệnh danh là "sơn thủy hữu tình", ông luôn bị hấp dẫn bởi vẻ đẹp của các cô gái nơi đây.
Khang Hi, một vị hoàng đế phong lưu nhưng cũng rất chân thành
Ông đã đối đãi và quan tâm đến những phi tần của mình bằng tình cảm chân thành. Trong thời gian cai trị, ông thường đi vi hành và mỗi khi đến một địa phương nào đó, ông đều cho người gửi những đặc sản của địa phương đó về cho những ái phi ở hậu cung đang chờ đợi.
Khi hoàng hậu Hách Xá Lý thị, người bạn đời đầu tiên của ông, băng hà, Khang Hi đã ngừng mọi công việc triều chính trong năm ngày để tổ chức tang lễ. Trong suốt 25 ngày lễ tế, nhà vua đã dành 20 ngày để thương tiếc. Và khi hoàng hậu Nữu Hỗ Lộc qua đời, niềm đau của ông cũng sâu sắc không kém, ông dành hàng giờ từ sáng sớm đến trưa để ngồi bên linh cữu của bà, chìm trong nỗi mất mát.
Đối với những phi tần khác, Khang Hi cũng đã rất quan tâm đến việc sắp xếp cho họ sau khi ông qua đời. Ông đã từng ra lệnh chôn cất hai hoàng hậu trong địa cung của Cảnh lăng, do đó sau khi ông qua đời, các phi tần qua đời sau đó cũng đều được an táng tại đây. Như vậy, lăng mộ của Khang Hi đã trở thành nơi an táng của rất nhiều hậu phi.
Khang Hi, một vị hoàng đế phong lưu nhưng vẫn là một minh quân hiếm có
Thông thường, sự phong lưu và đa tình thường liên quan đến những vị hôn quân, như Trụ vương bị mê hoặc bởi Đắc Kỷ khiến triều đại nhà Trụ sụp đổ, hay Ngô vương Phù Sai bị cuốn hút bởi vẻ đẹp của Tây Thi, để cho Việt vương Câu Tiễn tận dụng cơ hội để lấy lại quyền lực. Tuy nhiên, điều này không đúng với vua Khang Hi của triều Thanh.
Mặc dù xung quanh ông có rất nhiều người đẹp, nhưng ông vẫn rất tỉnh táo khi đối mặt với những vấn đề quốc gia quan trọng. Một giáo sĩ phương Tây đã từng kể lại rằng trong một lần hoàng đế đến Nam Kinh, người ta đã dâng lên cho ông 7 mỹ nữ. Nhưng hoàng đế chỉ nhìn họ một lần rồi từ chối, đồng thời phạt tất cả những kẻ đã dám dâng họ lên. Điều này cho thấy sự cảnh giác cao độ của ông đối với việc các đại thần muốn dùng vẻ đẹp để lừa dối nhà vua.
Một cận thần khác cũng kể lại rằng, khi nhà vua đến Khánh Đô, tuần phủ Giang Đông đã cố gắng dâng tặng bốn cô gái xinh đẹp. Nhưng nhà vua đã tỏ ra giận dữ và sau khi điều tra kỹ lưỡng, phát hiện ra rằng việc này cũng xảy ra với nhiều thuộc hạ, ông liền ra lệnh xử lý nghiêm ngặt vị quan này.
Điều làm nên sự khác biệt của Khang Hi chính là khả năng giữ vững lập trường, không để cảm xúc cá nhân làm lu mờ lý trí, một phẩm chất khiến ông trở thành một trong những bậc minh quân hiếm hoi của lịch sử phong kiến Trung Hoa.
