Nhiều người cho rằng con ruột thì nghiễm nhiên sẽ được hưởng thừa kế tài sản cha mẹ để lại. Việc thừa kế đã gây ra rất nhiều tranh cãi và cả những bi kịch đau thương. Nên luật pháp quy định rất rõ về việc thừa kế.
Trong lệ thường thì con ruột đóng vai trò quan trọng trong việc xác định quyền thừa kế, cũng như quyền và trách nhiệm của cha mẹ với con cái cũng như quyền và nghĩa vụ của con với cha mẹ.
Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định về quyền thừa kế rằng cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật. Người được kế sẽ được nhận di sản thừa kế.
Một số trường hợp dưới đây con ruột không được thừa kế từ cha mẹ đẻ:
Con ruột nhưng thuộc các trường hợp sau sẽ không được hưởng thừa kế
Con không còn sống hoặc chưa thành thai
Điều 613 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định, người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trường hợp người thừa kế theo di chúc không là cá nhân thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
Như vậy con ruột nhưng đã qua đời khi mở thừa kế, hoặc chưa thành thai ở thời điểm mở thừa kế (ví như đang là phôi nuôi cấy trong bình trữ phôi trữ chứng, tương lai có thể được hình thành thai và sinh ra) thì sẽ không được hưởng thừa kế.
Con bị kết án về hành vi vi phạm quyền của cha mẹ
Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015 quy định những người sau đây không được quyền hưởng di sản:
- Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó;
- Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản;
- Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng;
- Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.
Do đó nếu là con ruột nhưng vi phạm những điều trên thì sẽ bị tước quyền thừa kế. Trong trường hợp cha mẹ chấp nhận tha thứ vẫn cho họ hưởng thì họ vẫn được hưởng.
Con không có tên trong di chúc thừa kế
Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định, di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.
Còn Điều 644 Bộ luật dân sự 2015 cũng có quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc. Cụ thể, những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó: Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng; Con thành niên mà không có khả năng lao động.
Quy định trên không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật dân sự 2015.
Như vậy, theo quy định thì trường hợp con không có tên trong di chúc nhưng vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó bao gồm: con chưa thành niên; con thành niên mà không có khả năng lao động.
Theo các quy định trên thì nếu người con đã thành niên và có khả năng lao động, mà trong di chúc cha mẹ không đề cập đến việc để lại tài sản cho người con đó thì họ sẽ không được hưởng thừa kế bất kỳ tài sản nào (bao gồm cả nhà, đất) theo nội dung di chúc.
Con bị truất quyền thừa kế
Tại khoản 1 Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định, người lập di chúc có quyền sau: Chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế; Phân định phần di sản cho từng người thừa kế; Dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng; Giao nghĩa vụ cho người thừa kế; Chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản.
Như vậy nếu người con đủ điều kiện hưởng thừa kế nhưng cha mẹ lại truất quyền thừa kế ngay trong di chúc thì người thừa kế sẽ không được thừa kế di sản. Do đó, con bị cha, mẹ truất quyền hưởng di sản sẽ không được quyền hưởng thừa kế nhà, đất từ cha, mẹ.
