Cây cọ là biểu tượng quen thuộc của vùng nghỉ dưỡng trung du Phú Thọ. Với tán lá xanh mướt, cây cọ không chỉ được biết đến với vai trò lợp mái nhà, làm quạt hay chổi quét, mà còn được sử dụng như áo che mưa cho những nông dân thời xưa.
Điều thú vị là ít người nhận ra rằng quả cọ chính là đặc sản của vùng đất này. Với hương vị bùi béo đặc trưng, quả cọ từng là thực phẩm chủ lực giúp chống đói cho người dân trong quá khứ. Hiện nay, quả cọ đã trở thành món đặc sản nổi tiếng và được săn lùng với giá trị cao.
Chị Lương Lệ Thuỷ, ngụ tại xã Bắc Sơn (Tam Nông, Phú Thọ), hiện đang rao bán quả cọ với mức giá 100 nghìn đồng mỗi kg. Chị cho biết, trước đây, xã chị từng có rất nhiều đồi cọ với hàng nghìn cây trồng rải rác khắp nơi.
Tuy nhiên, diện tích trồng cọ ngày nay đang giảm dần do nhu cầu trồng cây ăn quả khác và sự phát triển xây dựng nhà cửa. Thêm vào đó, năm nay, quả cọ mất mùa, vì vậy để có cọ cung cấp cho khách hàng, chị phải mua từ một số huyện lân cận.
“Trước kia, trong làng ai cũng trồng cọ trong vườn nên quả cọ khá rẻ, chỉ vài nghìn một cân. Nhưng vài năm gần đây, số lượng quả cọ ngon ngày càng khan hiếm, giá cả cũng tăng cao. Năm ngoái, quả cọ ngon nhất tôi chỉ bán được với giá 50-60 nghìn đồng/kg. Trong khi đó, năm nay, cọ ngon trở nên hiếm hoi hơn. Mỗi lần nhập hàng, tôi cũng chỉ lấy được vài chục cân, mà giá đã lên tới 100 nghìn đồng/kg nhưng vẫn không đủ để cung cấp”, chị Thuỷ chia sẻ.
Với hương vị bùi béo đặc trưng, quả cọ từng là thực phẩm chủ lực giúp chống đói cho người dân trong quá khứ
Như mọi năm, vào thời điểm này, chị Hải Yến ở Việt Trì (Phú Thọ) đã bán được hàng chục chuyến quả cọ từ Cẩm Khê mang xuống, nhưng năm nay chị vẫn chưa thưởng thức được quả cọ nào "ra hồn".
“Hiện tại đúng mùa cọ chín, nhưng năm nay cọ lại mất mùa, nhà tôi không có để ăn thì nói gì đến cọ bán. Hôm trước thèm quá, tôi phải ra chợ Trung tâm Việt Trì mua một ít với giá 100 nghìn đồng/kg, nhưng vẫn không thấy ưng ý. Giờ có tiền nhưng cũng khó mua được cọ ngon,” chị Yến chia sẻ.
Theo lời chị Yến, cây cọ cả năm mới ra trái một lần và chín vào cuối năm. Quả cọ khi chín có màu tím đen, còn nếu hái sớm sẽ bị chát, mà nếu để muộn thì lại bị sâu ăn mất. Dù nhìn bên ngoài quả cọ có vẻ xỉn màu và xấu xí, nhưng khi chế biến lên, lớp dầu cọ vàng óng tỏa ra và vị ngon ngậy như bơ khiến ai cũng phải thèm.
Quả cọ khi chín có màu tím đen, còn nếu hái sớm sẽ bị chát, mà nếu để muộn thì lại bị sâu ăn mất
Khi thấy bạn bè ở quê đăng tải hình ảnh quả cọ vàng óng, chị Hồng ở Đống Đa (Hà Nội) cũng não nề cảm giác thèm thuồng, nên lập tức lên chợ mạng tìm mua cọ. Tuy nhiên, chị đã thất bại suốt cả ngày vẫn không tìm được nơi bán cọ nào ưng ý.
“Tôi thấy có một nhóm bán quả cọ nếp với hàng chục nghìn thành viên và tham gia vào nhóm tìm người bán cọ tại Hà Nội. Thật bất ngờ, có người ở Cầu Giấy tên Ngọc Anh đăng ảnh cọ rất ngon, cùi dày và vàng với giá chỉ 45 nghìn đồng/kg. Tôi lập tức đặt hàng, gửi địa chỉ và số điện thoại nhưng họ lại yêu cầu tôi trả tiền trước rồi mới giao. Khi tôi đề nghị sử dụng dịch vụ ship cod (giao hàng thu tiền) thì họ lập tức chặn tôi,” chị Hồng nói.
Tương tự, khi hỏi thêm vài người khác bán cọ, chị Hồng đều nhận được yêu cầu phải chuyển tiền trước. Nếu không đồng ý, người bán ngay lập tức chặn tài khoản của khách hàng và tiếp tục rao bán cọ giá rẻ.
“Quá thèm, tôi phải đặt mua cọ từ quê với giá 100 nghìn đồng/kg, cộng thêm cước xe 50 nghìn đồng cho bọc 2kg cọ để được thưởng thức. Dù đắt hơn một chút nhưng an toàn hơn, vừa được ăn cọ ngon lại không lo bị lừa đảo,” chị Hồng chia sẻ.
Giá của quả cọ khoảng 100.000 đồng/kg nhưng không phải lúc nào cũng có để mua
Theo chia sẻ của chị Hồng, cách chế biến quả cọ rất đơn giản. Trước tiên, cọ sau khi mua về sẽ được cạo sạch vỏ và rửa kỹ. Tiếp theo, cho cọ vào nồi cùng với nước và bắc lên bếp để đun. Khi nước nóng khoảng 80 độ, cảm thấy ấm tay và thấy xuất hiện vài bọt khí nổi lăn tăn ở mép nồi thì tắt bếp. Sau đó, đậy nắp nồi lại khoảng 20 phút để cọ mềm ra. Để tăng thêm hương vị, khi vớt cọ ra, bạn có thể thêm một chút đường. Cọ có thể được thưởng thức trực tiếp hoặc dùng để chế biến các món như xôi, kho thịt, kho cá, hoặc có thể ngâm mắm.
Chị Hồng cũng tâm sự: “Quả cọ đã gắn bó với tôi từ thuở nhỏ. Những ngày đói kém, mẹ thường chế biến cọ với một ít mỡ và muối, mì chính để ăn cùng cơm. Mẹ cũng làm dưa chua từ cọ, kết hợp với dưa cải hoặc dưa hành để có món ăn hàng ngày. Vào dịp Tết, mặc dù có nhiều món ngon khác nhưng bố tôi vẫn luôn yêu cầu mẹ làm cho một bát cọ muối dưa hành để ăn kèm cho bớt ngán. Dù giờ đây tôi đã thưởng thức bao nhiêu món ngon vật lạ, nhưng mỗi khi mùa cọ đến, lòng lại háo hức nhớ về cái hương vị giản dị của tuổi thơ nghèo khó.”
