Cả urê và hàn the đều nằm trong danh mục các loại hóa chất phụ gia không được Bộ Y tế cho phép sử dụng trong việc bảo quản và chế biến thực phẩm nên nếu lạm dụng sẽ gây nguy hại cho sức khỏe người ăn.
Hàn the, tên hóa dược là borax, là một chất sát khuẩn, được dùng trong chăm sóc y tế để diệt khuẩn và nấm nhẹ. Urê là phân bón hóa học dùng trong nông nghiệp, có tác dụng kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn. Vì giá thành rất rẻ nên không ít người kinh doanh thủy hải sản tươi sống đã dùng phân urê, hàn the nhằm giữ cho thực phẩm tươi lâu không bị ươn thối.
Khi ăn phải cá, mực, thịt… có dư lượng urê, hàn the cao thì người ăn có thể bị ngộ độc cấp tính với các biểu hiện đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, chóng mặt… thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Dù với hàm lượng ít, urê, hàn the khi vào cơ thể sẽ tích tụ về lâu dài, gây ngộ độc mạn tính, biểu hiện là thường đau đầu không rõ nguyên nhân, mất ngủ, giảm trí nhớ, ảnh hưởng đến gan, thận, biếng ăn, suy nhược cơ thể…
Về thần kinh, hàn the còn gây kích thích dẫn đến trầm cảm hoặc kích thích màng não, thay đổi nhiệt độ cơ thể. Với đường niệu, nó gây hư hại đặc biệt cho thận và toàn thân, rối loạn chức năng, yếu ớt, bất lực, rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc…
Để giảm thiểu các vấn đề trên, người dùng có thể quan sát kỹ trước khi mua cá. Dưới đây là một số nguyên tắc giúp bạn nhận biết cá bị ướp urê, hàn the:
Da cá
Da của những chú cá biển tươi cấp đông sẽ sáng bóng, óng ánh, luôn có nhớt khi chúng ta chạm tay vào.
Với loại cá biển ươn cấp đông thì da cá thường xỉn màu, không ánh lên khi đưa ra ánh sáng, thậm chí bị bong tróc, nhợt nhạt.
Phân biệt cá nhiễm độc qua hình dáng
Cá bị nhiễm độc thì thường đầu to trong khi thân nhỏ. Loại cá này thường có vảy ráp, có dấu hiệu bong tróc nhiều. Thân cá xuất hiện các đốm đen trông loang lổ, nhiều con còn bị đen toàn thân. Cá không tươi dễ bị tróc vẩy, thịt nhẽo, mắt lõm. Cá tươi có vảy bám chặt với thân, óng ánh, không có niêm dịch, không có mùi hôi. Còn vây cá ươn thì mờ, dễ tróc khỏi thân cá, không sáng óng ánh, có mùi.
Nhìn mắt, mang cá
Khi chọn cá nên nhìn mắt và mang cá. Mắt trong, mang đỏ là cá còn tươi, mắt đục là cá để lâu. Nhưng nếu cá bị ướp urê thì mắt vẫn trong, song mang đỏ khác thường và khi ấn vào thân cá thì thấy thịt cá đã mềm, độ đàn hồi không cao. Cá tươi và không ướp urê thì mắt trong, mang đỏ vừa đồng thời ấn vào thịt thấy đàn hồi, cứng.
Quan sát hậu môn cá
Nếu cá còn tươi thì hậu môn có màu trắng nhạt thụt sâu vào bên trong và bụng cá lép. Còn cá ươn thì hậu môn lòi ra ngoài, có màu hồng hay đỏ bầm, bụng cá phình to.
Nhìn miệng cá
Khi cá tươi mới, miệng cá ngậm kín lại còn khi cá để lâu miệng sẽ hé mở. Đối với cá biển cấp đông lạnh quá lâu ngày hoặc gặp vấn đề khi bảo quản thì răng cá thường bị rụng. Bạn cũng có thể ấn ngón tay vào thịt cá để thử, thịt cá tươi sẽ rắn chắc, đàn hồi, không hằn vết ấn.
Nhớt cá
Cá biển nên chọn loại còn nhớt. Trông cá tươi mà lại không còn nhớt thì có thể chúng bị tẩm thuốc và để lâu
Ngửi mùi
Cá biển sẽ có mùi tanh. Nhưng khi ướp urê thì chúng sẽ có mùi khai chứ không chỉ tanh.
Khi nấu bạn sẽ thấy cá còn tươi thì nấu lên thịt cá săn chắc và thơm, không bị bay mùi khai urê. Còn cá bị nhiễm độc thì mùi khai nồng nạc, thịt cá bở. Khi nấu mà thấy có bọt đen bốc mùi lạ là cá đã được ướp hàn the hoặc nhiễm hóa chất độc hại, phải bỏ đi không được ăn.
