Cùng với rằm tháng Giêng thì rằm tháng 7 luôn là một trong những ngày rằm lớn nhất trong năm. Tuy nhiên, trong ngày rằm này, hầu hết mọi nhà đều không cúng thổ công, gia tiên, ông bà đúng ngày. Ngược lại, các gia đình đều cúng trước ngày rằm tháng 7 khoảng 1 tuần hoặc trước đó vài ngày.
Nguyên nhân là bởi, rằm tháng 7 âm lịch hàng năm được gọi là ngày lễ Vu Lan (báo hiếu). Rằm tháng 7 âm lịch cũng là ngày lễ cúng cô hồn hoặc còn gọi là ngày xá tội vong nhân. Bởi thế, theo quan niệm xưa của người Việt, nếu lễ cúng thực hiện vào chính ngày rằm tháng 7 sẽ không tốt.
Theo người xưa cho rằng, thời điểm ấy sẽ có rất nhiều vong hồn được "thả" đi lang thang. Tổ tiên và người nhà của họ ở thế giới bên kia sẽ có thể không nhận được gì của con cháu cúng tế. Chính điều này, nhiều gia đình Việt phân chia rạch ròi 2 lễ cúng quan trọng. Đó chính là lễ Vu Lan và lễ cúng cô hồn.
Với lễ Vu Lan là để cầu siêu cho cha mẹ và ông bà bảy đời và báo hiếu. Lễ cúng cô hồn là lễ để bố thí cho những vong hồn không ai thờ cúng nhằm làm phúc.
Chính bởi điều này mà mọi nhà thường chuẩn bị thịnh soạn mâm cúng thổ công, gia tiên ông bà và cúng trước ngày rằm tháng 7 vài ngày.
Thông thường, từ ngày mùng 10 đến trước ngày chính rằm, các gia đình cúng xong cũng thường hóa vàng mã trước ngày này. Họ tin rằng, nếu cúng ngày chính rằm tháng Bảy, do Phật tổ xá tội vong nhân trong vòng 1 ngày, mọi linh hồn kể cả tội lỗi, quỷ dữ dạ xoa đều được tự do.
Nên nếu cúng các cụ tổ tiên đúng ngày này thì sợ bị những linh hồn này phá phách, rước thêm âm binh và cô hồn vào trong nhà mình cho dù ta đã cúng cháo cho họ. Vậy nên các cụ có thể không nhận được gì con cháu cúng tế.
Nhà nghiên cứu văn hóa Trịnh Sinh cho biết, nhiều người gọi Rằm tháng 7 là “Tết quỷ” nhưng thật ra khái niệm này xuất phát Trung Quốc. Trong dân gian, người Việt gọi đây là dịp “Địa quan xá tội” hay “Xá tội vong nhân”.
Theo đó, cứ đến ngày Rằm tháng 7 (15-7 âm lịch), Diêm Vương cho mở Quỷ Môn Quan để ma quỷ tự do đi theo bốn hướng, thường là trở về tìm gặp bạn bè, gia đình mong được giúp đỡ để sớm siêu thoát.
Đến sau 12 giờ đêm ngày 15/7 thì các ma quỷ phải quay trở về địa ngục. Vì thế vào ngày Rằm tháng 7 âm lịch người Việt thường sắm cỗ cúng “cô hồn” để các hồn ma không quấy phá.
*Thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo.
