Lĩnh vực công nghệ vi mạch, còn được biết đến là ngành công nghiệp bán dẫn, đóng vai trò trung tâm trong ngành điện tử và là xương sống của nền kinh tế kỹ thuật số. Ngành này đang trên đà phát triển không ngừng với nhu cầu sử dụng thiết bị điện tử ngày càng cao trong đời sống hiện đại. Các ứng dụng công nghệ tiên tiến như Internet vạn vật (IoT), xe tự lái, trí thông minh nhân tạo (AI), và phân tích dữ liệu lớn đều phụ thuộc vào các linh kiện bán dẫn. Hơn nữa, sự tiến bộ trong sản xuất vi mạch, ví dụ qua kỹ thuật in ấn EUV lithography, đang tạo ra cơ hội để sản xuất chip nhỏ gọn, tốc độ cao và hiệu quả hơn.
Gần đây, tại Đại học Bách khoa Hà Nội đã diễn ra Ngày hội tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp 2024, được tổ chức bởi Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các tổ chức liên kết. Trong khuôn khổ sự kiện này, tại gian hàng của Trường Vật liệu thuộc Đại học Bách khoa, chúng tôi đã thảo luận với đội ngũ giảng viên về chuyên ngành bán dẫn tại trường và khả năng phát triển của ngành trong những năm sắp tới.
Lĩnh vực công nghệ vi mạch, còn được biết đến là ngành công nghiệp bán dẫn, đóng vai trò trung tâm trong ngành điện tử và là xương sống của nền kinh tế kỹ thuật số
Giới thiệu về ngành Bán dẫn tại Đại học Bách khoa
Đại diện của Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, chuyên ngành Bán dẫn không phải là mới mẻ tại trường. Ví dụ, ngành IT đã từng đào tạo về vật dẫn ở cấp độ sau đại học như Thạc sĩ và Tiến sĩ. Tuy nhiên, gần đây, để đáp ứng nhu cầu xã hội, trường đã triển khai chương trình đại học trong lĩnh vực này.
Hiện tại, trường có 2 chuyên ngành chính và 7 ngành liên quan đến thiết kế, sản xuất, đóng gói và kiểm định, cũng như ứng dụng chip bán dẫn, bao gồm: Điện tử Viễn thông; Thiết kế vi mạch và Hệ thống nhúng trong Điện tử Viễn thông; Điện và Tự động hóa; Cơ điện tử; Kỹ thuật máy tính và Khoa học máy tính; Vật lý kỹ thuật; Vật liệu và Vật liệu điện tử; Kỹ thuật Vi điện tử và công nghệ nano, với tổng số hơn 3.300 sinh viên theo học.
Chương trình cử nhân ngành Bán dẫn kéo dài từ 4 đến 4,5 năm. Sinh viên có thể bắt đầu sự nghiệp ngay sau khi tốt nghiệp hoặc tiếp tục học lên để trở thành kỹ sư chất bán dẫn, với thời gian học lên đến 5 năm, hoặc theo đuổi các bậc học cao hơn như cao học và nghiên cứu sinh.
Đặc biệt, ngành Kỹ thuật Vi điện tử và công nghệ nano, quản lý bởi Trường Vật liệu của Đại học Bách khoa Hà Nội, đặt mục tiêu đào tạo nhân lực chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của ngành công nghiệp bán dẫn. Sinh viên sẽ được học những kiến thức chuyên môn sâu về cơ chế sản xuất, thiết kế, và kiểm chuẩn các linh kiện vi điện tử hiện đại như vi mạch, cảm biến, và pin mặt trời.
Chương trình cử nhân ngành Bán dẫn kéo dài từ 4 đến 4,5 năm
Không chỉ vậy, sinh viên còn được đào tạo về việc áp dụng công nghệ nano trong việc phát triển các thiết bị vi điện tử, cũng như phát triển các kỹ năng như lập kế hoạch, quản lý dự án, giải quyết vấn đề, làm việc theo nhóm, cải thiện khả năng tiếng Anh và kinh nghiệm thực tế, qua đó trở nên năng động trong môi trường toàn cầu.
Chương trình học ngành Kỹ thuật Vi điện tử và công nghệ nano tập trung vào các môn học chính như vật liệu điện tử, quy trình sản xuất linh kiện vi điện tử, thiết kế mạch và hệ thống tích hợp, lập trình cho hệ thống nhúng, hệ thống tự động điều khiển, cảm biến, IoT, công nghệ bán dẫn, công nghệ nano, công nghệ hiển thị và kiểm định linh kiện.
Cơ hội việc làm ngành Bán dẫn
Khi nói về triển vọng nghề nghiệp trong ngành bán dẫn, một giáo viên từ trường đã chia sẻ rằng các quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc đã lâu nay được biết đến với sức mạnh trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, gần đây có sự chuyển dịch về các quốc gia Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam. Chính phủ Việt Nam đang thực hiện các kế hoạch nhằm phát triển nguồn nhân lực cho ngành bán dẫn. Cơ hội việc làm trong ngành này rất lớn, nhưng còn phụ thuộc vào các yếu tố thực tế của thị trường.
Các vị trí việc làm có sẵn cho sinh viên sau khi tốt nghiệp bao gồm Kỹ sư thiết kế và sản xuất vi mạch và linh kiện điện tử-bán dẫn, Kỹ sư R&D, Kỹ sư sản xuất, Kỹ sư quản lý chất lượng, và Kỹ sư vận hành sản xuất chip và linh kiện điện tử-bán dẫn.
Chính phủ Việt Nam đang thực hiện các kế hoạch nhằm phát triển nguồn nhân lực cho ngành bán dẫn
Những nơi có thể tìm việc làm bao gồm:
- Tập đoàn, nhà máy, doanh nghiệp trong ngành công nghiệp bán dẫn.
- Ngành điện tử - bán dẫn.
- Ngành pin mặt trời.
- Ngành sản xuất chip.
Trong một sự kiện liên quan, một hội thảo với chủ đề "Thực trạng và giải pháp đào tạo nhân lực và nghiên cứu trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn Việt Nam tới năm 2045" đã nhấn mạnh rằng, mặc dù ngành vi mạch bán dẫn được xem là ngành công nghiệp tỷ USD, Việt Nam vẫn đang đối mặt với thách thức lớn về việc thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng. Cụ thể, nước ta đang cần thêm khoảng 5.000 đến 10.000 kỹ sư mỗi năm, và dự kiến sẽ cần đến 50.000 chuyên gia có trình độ đại học trở lên trong vòng 10 năm tới. Để giải quyết vấn đề này, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng với các bộ ngành liên quan đang triển khai các chương trình đào tạo nhân lực.
Với kế hoạch phát triển nguồn nhân lực của Chính phủ cho giai đoạn 2023 - 2030 và sự đầu tư từ nhiều công ty công nghệ lớn, nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao trong ngành bán dẫn ở Việt Nam đang tăng cao, và đất nước này có tiềm năng lớn để phát triển trong lĩnh vực vi mạch và bán dẫn.
