Trong nhiều gia đình hiện đại, chúng ta dễ dàng bắt gặp hình ảnh người mẹ “đa nhiệm”, "đa năng" vừa đi làm kiếm tiền, vừa chăm con, lo cơm nước, dọn dẹp, quán xuyến mọi việc trong nhà. Họ trở thành “siêu nhân thầm lặng” trong mắt chồng con, nhưng ẩn sâu bên trong là sự mệt mỏi, kiệt sức và đôi khi, những biểu hiện tiêu cực không ai muốn đối diện sẽ âm thầm xuất hiện.
1. Khi người mẹ “gồng gánh” quá nhiều, tâm lý dễ rơi vào trạng thái kiệt quệ
Không ai có thể mạnh mẽ mãi và sức người có hạn. Việc liên tục bị đặt trong trạng thái chịu trách nhiệm cho quá nhiều việc khiến người mẹ rơi vào tình trạng stress mãn tính. Dù họ không nói ra, nhưng bạn sẽ dần nhận thấy sự thay đổi trong cảm xúc: dễ cáu gắt, buồn bã, ít nói, mất hứng thú với những thứ từng yêu thích. Đó là dấu hiệu của sự kiệt quệ về tinh thần, điều thường thấy ở những người phụ nữ phải một mình xoay xở cuộc sống gia đình.
Nhiều nghiên cứu tâm lý cho thấy, khi người mẹ bị “quá tải vai trò”, họ có nguy cơ cao rơi vào trầm cảm ẩn – một dạng trầm cảm không dễ nhận biết nhưng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần, hành vi và mối quan hệ gia đình.
2. Hệ lụy không chỉ dừng lại ở mẹ, mà còn ảnh hưởng đến cả gia đình
Một người mẹ thường xuyên mệt mỏi, thiếu kiên nhẫn sẽ khó duy trì sự kết nối tích cực với con cái. Trẻ em lớn lên trong môi trường căng thẳng, thiếu sự thấu cảm từ mẹ có thể trở nên nhạy cảm, dễ nổi loạn hoặc tự ti.
Nghiên cứu của Đại học Cornell (Mỹ) năm 2018 đã theo dõi hơn 400 hộ gia đình trong 7 năm. Kết quả cho thấy trẻ em lớn lên trong những gia đình mà người mẹ "ôm trọn" mọi trách nhiệm, từ kiếm tiền đến nấu ăn, dạy dỗ, thường gặp khó khăn trong việc phát triển kỹ năng xã hội và sự tự lập. Các em có xu hướng phụ thuộc, dễ nổi nóng, thiếu kỹ năng giải quyết vấn đề và khả năng hợp tác kém hơn.
Lý giải hiện tượng này, nhóm nghiên cứu, cho biết: "Khi mẹ bị quá tải, sự hiện diện cảm xúc trong mối quan hệ với con bị mờ nhạt. Trẻ nhận ra sự căng thẳng đó, nhưng không được giải thích, không được chia sẻ và dễ hiểu nhầm rằng mình là gánh nặng".
Một báo cáo từ Viện Nghiên cứu Trẻ em & Gia đình Canada (CCFRI) công bố năm 2020 cũng đi đến kết luận tương tự. Theo đó, trẻ trong các gia đình có mẹ "một tay cáng đáng" thường có chỉ số lo âu và hành vi tiêu cực cao hơn 35% so với những trẻ sống trong môi trường gia đình có sự phân chia trách nhiệm giữa bố mẹ.
Điều đáng nói là nhiều trẻ vẫn đạt thành tích học tập tốt. Nhưng như bác sĩ tâm lý Madeline Levine, tác giả cuốn The Price of Privilege, cảnh báo: "Sự thành công bề ngoài có thể che lấp những lỗ hổng cảm xúc bên trong. Rất nhiều trẻ trầm cảm vẫn đạt điểm A".
Một nghiên cứu khác trên Journal of Marriage and Family (Tạp chí Hôn nhân & Gia đình) năm 2015 đã chỉ ra rằng: căng thẳng trong việc nuôi dạy con thường đến từ sự thiếu hỗ trợ trong gia đình, và mức độ căng thẳng này tỷ lệ thuận với các biểu hiện hành vi tiêu cực ở trẻ.
Ngoài ra, sự mất cân bằng vai trò giữa cha mẹ – khi mẹ phải làm tất cả còn cha “đứng ngoài cuộc” – có thể dẫn đến mâu thuẫn ngầm trong hôn nhân. Sự im lặng lâu ngày sẽ biến thành oán trách, khiến tình cảm vợ chồng dần nguội lạnh.
3. Những biểu hiện tiêu cực dễ nhận thấy ở người mẹ bị quá tải
Nếu bạn nhận ra một người mẹ trong gia đình đang có những biểu hiện sau, có thể đó là dấu hiệu họ đang quá sức:
- Thường xuyên cáu gắt vì những chuyện nhỏ nhặt.
- Ít khi cười, không còn hào hứng với các hoạt động gia đình.
- Than phiền về việc “mọi thứ đều đổ lên đầu mình”.
- Cảm thấy kiệt sức vào cuối ngày và không muốn làm gì nữa.
- Tự tách mình khỏi các cuộc trò chuyện, giao tiếp xã hội.
- Luôn cảm thấy bản thân “không đủ tốt”, có lỗi nếu làm sai việc gì đó.
Những biểu hiện này không chỉ là cảm xúc nhất thời, mà có thể là “lời kêu cứu thầm lặng” mà người mẹ đang phát ra trong vô thức.
4. Đừng đợi đến khi quá muộn mới chia sẻ và đồng hành
Người mẹ không cần là siêu nhân. Điều họ cần là sự thấu hiểu và chia sẻ thật sự từ chồng và các thành viên trong gia đình.
Nếu bạn là người chồng – hãy quan sát, lắng nghe và chủ động gánh vác công việc nhà. Việc cùng nấu ăn, đưa con đi học, dọn dẹp hay đơn giản là hỏi han vợ mỗi ngày cũng đủ khiến người phụ nữ cảm thấy được yêu thương và san sẻ.
Nếu bạn là con – dù còn nhỏ hay đã lớn, hãy học cách biết ơn và phụ giúp mẹ những việc trong khả năng. Một cái ôm, một lời cảm ơn, một hành động nhỏ có thể là liều thuốc tinh thần lớn lao đối với mẹ.
Nếu bạn là chính người mẹ, hãy tìm cách san sẻ công việc với chồng con. Đừng tự gồng mình lên, bạn cần giải phóng bản thân mình và tìm cách giảm stress.
Không ít người mẹ vì thương chồng con mà ôm hết việc vào mình, không dám từ chối, không dám nghỉ ngơi. Tuy nhiên, để yêu thương trọn vẹn gia đình, trước hết, người mẹ cần biết yêu bản thân và chăm sóc chính mình.
Người mẹ cần học cách nghỉ ngơi, dành thời gian cho sở thích cá nhân, ngủ đủ giấc và nhờ người thân giúp đỡ khi cần. Đừng ngại thể hiện sự mệt mỏi – vì đó là quyền của mỗi con người.
Một người mẹ hạnh phúc, tinh thần ổn định sẽ là nền tảng vững chắc cho một mái ấm yên vui.
