Kỳ án) - Ban ngày đi làm, tối về được trò chuyện với mọi người, Chứ cảm thấy hạnh phúc vô cùng dẫu rằng đấy là cuộc sống của một người tù với bản án chung thân.
Hơn một năm trôi qua kể từ khi bị lôi ra khỏi khu rừng già, giờ đây Ma Seo Chứ, 56 tuổi, quê ở Bắc Hà, Lào Cai, đã biết pha trò trong những câu chuyện của mình.
Mái tóc chải lệch, trông Chứ người hơn chứ không giống ngày nào- nước da xanh bủng, không nói không cười vì cứng lưỡi, sản phẩm của hàng chục năm sống tách biệt thế giới loài người.
Cái tát của 21 năm trước
Không còn cảm giác sợ sệt như những ngày đầu tiếp xúc với người lạ, Chứ tự tin kể về quãng thời gian gần nửa đời người làm “vượn” của mình với chất giọng hóm hỉnh.
Chứ bảo, ngày trốn lên rừng, đứa con út còn chưa biết bò, thế mà giờ nó đã cho Chứ con dâu, cháu nội. Thời gian trôi nhanh nhưng với Chứ, những ngày ở rừng sao mà chậm thế.
Nhanh nhẹn, thông minh, lại sinh ra trong một gia đình khá giả, năm 1976, Chứ đi bộ đội và chỉ nửa năm sau anh ta đã được thăng chức làm tiểu đội trưởng bởi 2 lần lập công bắt thám báo, biệt kích.
 |
| Ma Seo Chứ tự tin chụp bên cụm hoa anh chăm sóc |
6 năm quân ngũ đã rèn cho Chứ tính kỷ luật cũng như nhiều sáng tạo, tự chủ trong công việc.
Đó cũng chính là nền tảng để người đàn ông này trụ lại được với rừng già, sống kiếp sống không bầu bạn, chỉ có săn bắn và hái lượm suốt 20 năm mà vẫn tồn tại.
Năm 1981, Chứ phục viên với quân hàm trung sĩ và trở thành phó chủ tịch UBND xã Nàn Sín, rồi xã đội trưởng trong 9 năm liền.
Một buổi sáng đầu thu năm 1990, từ ngoài nương trở về, Chứ bắt gặp một thanh niên đang thập thò ngoài cửa liền giữ lại. Nghi thanh niên này trộm cắp, Chứ kiểm tra người kẻ khả nghi nhưng không thấy gì.
Hỏi tới làm gì thì anh ta chỉ lắc đầu không nói khiến cho Chứ bực quá mới phát vào vai anh ta một cái, đuổi đi. Mãi đến lúc bỏ chạy, người thanh niên mới ngoái cổ lại bảo sẽ gọi anh em tới trả thù.
“Tôi cũng chẳng để ý đâu vì còn mải đi thu thuế cho Nhà nước mà”, Chứ hồi tưởng. Trong lúc khoác súng đi thu thuế, Chứ mới biết người thanh niên đó có nghề làm ma khô, đang cùng người nhà làm lễ cho một gia đình trong xóm.
Chợt nghĩ tới chuyện xảy ra mấy năm trước ở xã Quan Thần Sán, hai cán bộ xã vì xích mích với một người dân, bị cả bản quây đánh, cướp mất súng phải đi tù, tối đó Chứ không dám về nhà.
Anh xuống huyện trả súng vì sợ giống người cán bộ nọ bị cướp mất súng, phải đi tù mà không biết rằng việc làm của Chứ đã khiến mọi người trong dòng họ tưởng anh bị ma nhập.
Vừa nhìn thấy Chứ, mọi người hò nhau bắt trói, khiêng về giữa sân rồi tổ chức cúng tế. Bao nhiêu trâu bò, lợn gà có trong nhà lần lượt bị giết thịt để mời cả bản tới ăn uống và cầu khấn để đuổi con ma trong người Chứ.
Vốn từng trải trong quân ngũ, gần chục năm làm cán bộ nên Chứ không tin vào sự cúng bái nhảm nhí, thành ra anh càng phản đối thì mọi người càng cúng lễ; anh bảo đừng giết vật nuôi thì đến con chim cảnh Chứ nuôi họ cũng đem giết nốt…
Cúng đến khi trong nhà chẳng còn gì để nấu nướng, ăn uống, mọi người dùng roi dâu đánh Chứ để đuổi tà ma. Đau quá Chứ kêu khóc xin tha nhưng càng bảo mình không bị bệnh, không có ma chài thì càng bị đánh nhiều hơn.
Sợ bị đánh chết, Chứ giả bộ ngất đi rồi lừa lúc mọi người nới lỏng dây trói, vùng chạy vào rừng. Cuộc sống chui lủi, chỉ có muông thú và cây rừng làm bầu bạn với một cán bộ xã có uy tín, bắt đầu từ đấy.
Một mình giữa đại ngàn
Từ một cán bộ có uy tín, đạt nhiều thành tích trong quân đội, đùng một cái trở thành mục tiêu bị cả bản săn đuổi, Chứ không dám lộ mặt vì sợ bị bắt lại.
Ban đầu anh ta còn quanh quẩn gần nhà, đợi mọi người đi vắng thì chạy vào ăn cơm, uống nước, không được thì vào chòi canh nương của dân bản mót củ khoai, mẩu ngô mà người ta ăn thừa, kiến, chim chưa tha hết.
Trong một lần rình vợ đi làm nương, Chứ ngỏ lời xin vợ bao diêm nhưng khi anh ta đang ngốn ngấu ăn nắm cơm vợ mang theo thì chị này lén về bản, báo dân làng lên bắt.
Mất niềm tin vào mọi người, Chứ lên rừng làm bạn với cây cỏ. Từ chỗ chịu “án oan”, Chứ dần trở thành kẻ nguy hiểm khi phạm tội trộm cắp súng quân dụng và giết người.
Chứ kể, thời gian đầu tưởng bỏ xác ở rừng vì trong tay chẳng có lấy một tấc sắt, nhìn thấy củ mài mà không làm gì được, bắt được con chim non cũng không có lửa mà nướng.
Sống bằng lá, quả rừng không quen, ruột gan Chứ lúc nào cũng như có kiến bò nên đánh liều mò vào chòi canh nương của dân bản, ăn trộm dao, rựa, quần áo, ngô khoai, nhưng khi thấy mọi người săn lùng ác quá, anh ta trốn vào tít trong núi sâu.
Ngô, khoai trộm được, tùng tiệm lắm cũng chỉ dùng được vài bữa là hết, Chứ bắt đầu giống khỉ với món ăn chính là lá cây và quả rừng, thậm chí có đào được củ mài cũng phải ăn sống vì bao diêm lấy của vợ dùng hết rồi.
“Đang ăn cơm, ăn khoai, giờ chỉ có lá cây, quả rừng nhét bụng, ruột gan tôi cứ lộn tùng phèo, người lâng lâng, cảm giác như mơ ngủ, nhưng tối đến vẫn phải lết lên cây cao vì sợ thú dữ ăn thịt”, Chứ kể.
Không biết bao nhiêu lần Chứ tưởng chết vì ăn nhầm lá, quả độc, bị rắn rết cắn, song nhờ những kinh nghiệm thời gian quân ngũ nên Chứ vượt qua được. Không chỉ tìm được cách trị nọc độc rắn, Chứ còn biết tự châm cứu cho mình mỗi khi ăn nhầm vào lá độc làm méo miệng, liệt tay chân.
Cuộc sống “người vượn” của Chứ cứ thế trôi qua trong nỗi ám ảnh bị bắt về cúng ma, nỗi sợ bị thú dữ rình rập và sự cồn cào vì nhớ gạo, ngô khoai của cái dạ dày.
Chứ không đếm được biết bao lần, anh ta phải ngâm mình xuống suối hay lăn ra bất tỉnh vài ngày vì ăn phải lá cây lạ. Rồi bản năng sống đã dạy cho Chứ biết khôn ra.
Anh ta biết hái mộc nhĩ, thảo quả đem ra chợ đường biên, đổi lấy thực phẩm nên từ đó bắt đầu có gạo, có quần áo mặc và có cả đài cát-xét để nghe tin tức và một cuốn lịch để đếm ngày tháng.
Theo lời Chứ, khoảng thời gian sống không gạo độ 5-6 năm, đến khi biết lấy sản vật từ rừng đổi lấy gạo nhưng anh ta cũng chưa bao giờ biết đến bát cơm vì chỉ dám nấu cháo ăn mỗi khi nhớ hơi cơm, còn thức ăn chính vẫn là lá, quả rừng.
Càng trốn vào sâu giữa đại ngàn, tránh được sự lui tới của con người thì Chứ phải đối mặt với những loài thú dữ nên dù trên đường đi hái mộc nhĩ hay đã cuộn tròn giữa đống lá chuối trong hang, Chứ vẫn phải căng tai nghe ngóng, đề phòng hổ, báo, ...
Đã có lần Chứ gặp gấu nhưng may mắn chạy thoát nên từ đó anh ta liên tục thay đổi chỗ ở.
Ven dòng sông Chảy suốt từ Bắc Hà lên Bảo Thắng rồi vòng ra biên giới, có tới hàng trăm túp lều Chứ dựng lên để ở, đấy là chưa kể cũng phải chừng đấy cái hang, Chứ tá túc mỗi khi mưa gió, bão bùng, giá rét.
Đến trộm súng và giết người
Trong quãng thời gian gần nửa đời người sống trong rừng, đã có lần sợi dây tình cảm khiến Chứ nhớ tới vợ, con liền tìm đường về nhà nhưng mọi người đã bỏ đi hết. Đoán chắc bố mẹ về lại quê cũ ở Bắc Hà, Chứ cắt rừng tìm về nhưng không gặp được ai liền quay lại rừng.
Trên đường đi, Chứ bị dân quân xã Tả Thàng, huyện Mường Khương tưởng là thám báo liền bắt trói đưa về ủy ban. Ký ức bị truy đuổi ngày nào bỗng hiện về khiến Chứ sợ hãi.
Anh ta vùng vẫy, cố thoát ra khỏi sợi dây trói rồi chạy biến vào rừng, đem theo khẩu AK mà lực lượng dân quân xã Tả Thàng để quên trong phòng. Đó là một ngày cuối tháng 9/1997.
Có súng trong tay, Chứ bắt đầu có thịt thú rừng ăn, có thêm thứ đổi lấy gạo, quần áo, đạn dược, thuốc men.
Cuộc sống tuy không toàn vẹn nhưng vật chất tạm đủ nên Chứ khỏe mạnh, rắn chắc, đi bộ vài chục cây số không biết mệt. Nhưng cũng vì có súng mà Chứ trở thành kẻ có tội.
Ngày 4/8/1998, Chứ đang lúi húi nấu cơm trong hang Khỉ thì bị mấy người dân đi cắt cỏ tranh phát hiện. Nhận được tin báo, công an huyện Mường Khương tổ chức lực lượng bao vây trong khi lúc đó, vì vừa mua được can rượu nên Chứ mang ra uống.
Chếnh choáng hơi men nhưng đôi tai luôn phải dỏng lên đề phòng thú dữ của Chứ vẫn nghe được tiếng cành cây gẫy phát ra gần đó.
Nhanh như cắt, Chứ vồ lấy khẩu súng, lia liền mấy phát ra ngoài, và đã cướp đi sinh mạng anh Tráng Sín Trà, Phó Chủ tịch UBND xã kiêm Trưởng Ban Công an xã Thanh Bình.
Vậy là từ đó, ngoài tội trộm súng, Chứ còn khoác thêm tội bắn chết người, trở thành mục tiêu để cả công an tỉnh Lào Cai săn đuổi.
Rút vào sâu trong rừng nguyên sinh, Chứ sống được bởi vô vàn củ quả và muông thú. Những thứ săn bắn, hái được, anh ta không dám xuống chợ gần mà lặn lội sang hẳn bên kia biên giới đổi lấy nhu yếu phẩm.
Ngày 31/1/2010, trên đường đi chợ về, Chứ bị người dân xã Thào Chư Phìn, huyện Si Ma Cai phát hiện, bắt giữ.
Chốn yên bình sau song sắt
20 năm sống kiếp người rừng khiến Chứ thời gian đầu không nói được, nghe tiếng người cũng rất khó khăn. Chứ bảo ngày mới bị bắt, nghe mọi người hỏi, Chứ hiểu nhưng không biết phải nói thế nào vì đã quá lâu không nói.
Vả lại, ngày trước nói mà chẳng ai tin nên giờ có nói chắc cũng chẳng ai tin nên tốt nhất là không nói nữa. Một điều nữa khiến Chứ không mở miệng là vì ngại, sợ sắp sếp câu từ sai.
Anh ta còn hóm hỉnh bảo tại củ quả và lá cây rừng làm lưỡi anh ta cứng lại, không chịu tuân theo sự điều khiển của suy nghĩ. Ngay cả tiếng mẹ đẻ là tiếng Mông bây giờ Chứ cũng chỉ nhớ được vài từ.
Bỗng Chứ khóc, nước mắt của người đàn ông 56 tuổi trông thật tội. Chứ bảo được gặp mẹ, gặp các con rồi, biết con cái đã lấy vợ, lấy chồng hết rồi nên vui lắm nhưng mà vẫn buồn.
“Giá như ngày ấy không có sự hiểu lầm thì tôi không phải sống ở rừng, con cái tôi không dở dang học hành. Vợ tôi cũng không bỏ đi lấy người khác”, Chứ khắc khoải nhưng đôi mắt đang bi lụy chợt vui ngay được".
Ngày tôi bỏ đi, chúng còn bé tí, có đứa còn bế ẵm, vậy mà giờ đã trưởng thành hết rồi. Từ ngày tôi vào Tân Lập cải tạo, mấy đứa con bồng bế cả cháu nội, cháu ngoại lên thăm tôi, chúng bảo tôi cố giữ gìn sức khỏe để sớm trở về với gia đình”, Chứ hồ hởi.
Nhớ ngày còn ở trại tạm giam, câu đầu tiên mà Chứa nói sau gần 4 tháng câm lặng là: "Cám ơn cán bộ, may mà được các anh bắt về, tôi mới có ngày gặp lại vợ con".
Còn từ ngày lên Tân Lập cải tạo mức án chung thân về tội Giết người, Chứ thay đổi hẳn, nhanh nhẹn và hay cười nói chứ không lầm lỳ, chậm chạp như hồi chưa thành án.
Chứ bảo, dẫu vẫn phải sống xa gia đình, không được hàng ngày nhìn thấy con cháu lớn lên, trưởng thành nhưng đây là chốn bình yên của mình sau nửa đời người sống trong trốn chạy. Khuôn mặt người rừng bỗng thanh thản lạ.
- Minh Châu
[links()]
