Lấy sinh nhật và lễ mừng thọ làm ví dụ, người xưa có câu: "Sinh nhật không nên tổ chức vào ba tuổi nhất định". Vậy những tuổi này là gì và tại sao lại kiêng kỵ?
Ba tuổi “đại kỵ”
Theo quan niệm truyền thống Trung Quốc, có ba tuổi được xem là không nên tổ chức sinh nhật do liên quan đến vận mệnh cá nhân và sự an nguy của gia đình, gồm: 66, 73 và 84 tuổi.
Trong đó, tuổi 73 gắn liền với sự ra đi của Khổng Tử, còn 84 là tuổi Mạnh Tử qua đời. Vì ảnh hưởng sâu rộng của hai vị thánh nhân này trong văn hóa Trung Quốc, người xưa tin rằng những tuổi này mang rủi ro, không thuận lợi cho việc tổ chức lễ mừng sinh nhật.
Riêng tuổi 66, dân gian cho rằng đây là tuổi tiềm ẩn bất trắc, dù nguồn gốc không rõ ràng, nhiều người vẫn kiêng tổ chức sinh nhật vào tuổi này, thường dời lễ sang năm sau để cầu may mắn và tránh xui rủi.
Lễ mừng thọ – tôn vinh tuổi thọ
Trong văn hóa Trung Quốc, sinh nhật không chỉ là ngày kỷ niệm mà còn là dịp con cháu bày tỏ lòng tôn kính với người lớn tuổi. Người xưa thường dùng câu “Thọ tỷ Nam Sơn” để chúc thọ, ngụ ý mong người nhận có tuổi thọ bền vững như núi Nam Sơn.
Ngoài ra, câu “Phúc như Đông Hải” thường được kết hợp, tượng trưng cho mong ước cuộc sống hạnh phúc, sức khỏe dồi dào và trường tồn như biển Đông.
Trong các buổi lễ mừng thọ, hình ảnh ông Thọ – vị lão nhân tay cầm quả đào, trán cao, nụ cười hiền từ – thường được dùng làm biểu tượng, đại diện cho trường thọ và phúc lộc. Quả đào biểu trưng cho sự bất tử, còn trán cao tượng trưng cho trí tuệ và may mắn.
“Ba không nên” trong tổ chức sinh nhật
Ngoài ba tuổi “đại kỵ” đã nêu, trong văn hóa truyền thống còn tồn tại một số kiêng kỵ khác liên quan đến việc tổ chức sinh nhật, được gọi là quan niệm “ba không nên”:
Không nên tổ chức sinh nhật khi cha mẹ còn sống
Quan niệm này xuất phát từ đạo hiếu trong văn hóa Trung Quốc. Người xưa nhấn mạnh rằng mẹ đã vất vả mang thai chín tháng mười ngày, vượt qua nhiều gian nan mới sinh ra con, do đó con cái cần ghi nhớ và tỏ lòng biết ơn. Theo đó, người con không nên quá chú tâm vào ngày sinh nhật của mình mà quên đi công ơn sinh thành. Thay vào đó, nên thường xuyên về thăm nhà, chăm sóc và quan tâm cha mẹ, để cha mẹ an lạc và tận hưởng tuổi già trọn vẹn bên con cháu.
Không tổ chức sinh nhật cho những tuổi đặc biệt như 66, 73 và 84
Những tuổi này theo quan niệm dân gian mang ý nghĩa đặc biệt và liên quan đến rủi ro, do đó không nên tổ chức sinh nhật vào những năm này.
Không tổ chức sinh nhật quá long trọng cho người trên 90 tuổi
Ở độ tuổi này, sức khỏe người già thường yếu, việc tổ chức sinh nhật quá lớn có thể khiến họ mệt mỏi và không tốt cho sức khỏe.
Thay đổi trong quan niệm sinh nhật hiện đại
Ngày nay, với sự phát triển của xã hội, nhiều quan niệm kiêng kỵ trong sinh nhật đã được điều chỉnh và nới lỏng. Nhiều gia đình hiện nay còn tổ chức sinh nhật cho con cái để cùng chung vui, và các tuổi kiêng kỵ như 66, 73, 84 cũng được nhìn nhận một cách thoáng hơn.
Cách tổ chức sinh nhật hiện đại thường giản dị, ấm cúng, chỉ là những buổi tụ họp nhỏ trong gia đình với sự hiện diện của những người thân yêu. Dù cách thức có thay đổi, tinh thần tôn kính người lớn tuổi và lòng biết ơn đối với sinh mệnh vẫn được giữ vững.
Nhìn chung, sinh nhật luôn là dịp để mọi người quây quần, bày tỏ yêu thương và trân trọng những người thân, đặc biệt là những người lớn tuổi trong gia đình. Những thay đổi trong tổ chức hiện nay không làm mất đi giá trị truyền thống mà còn giúp chúng trở nên gần gũi và phù hợp hơn với nhịp sống hiện đại.
