Đột quỵ xảy ra khi mạch máu não bị chặn hoặc vỡ, dẫn đến sự gián đoạn hoặc giảm cung cấp máu tới não. Khi thiếu oxy và chất dinh dưỡng, các tế bào não bắt đầu chết trong chỉ vài phút, để lại những di chứng nghiêm trọng, thậm chí là tử vong.
Khi nhiệt độ giảm, cơ thể sẽ tiết ra catecholamine, khiến mạch máu ở các chi không gần tim như tay và chân co lại để giữ nhiệt, từ đó làm tăng huyết áp và gia tăng nguy cơ chảy máu não. Hiện tượng co mạch này do thời tiết lạnh cũng tăng độ nhớt của máu và khuyến khích sản xuất hồng cầu, tiểu cầu, điều này có thể thúc đẩy quá trình hình thành cục máu đông. Hệ quả là làm tăng khả năng xảy ra tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến nhồi máu não và đột quỵ.
Theo bác sĩ Trần Thị Trà Phương từ khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh có thể giúp giảm huyết áp và nguy cơ đột quỵ. Đối với những người đã từng mắc bệnh, một chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ hỗ trợ quá trình hồi phục và tăng cường chức năng não.
Cần ưu tiên bổ sung chất xơ từ trái cây tươi, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt để giảm cholesterol, chất béo bão hòa và natri trong khẩu phần ăn. Thực phẩm này cũng giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tim mạch, giảm huyết áp và hạn chế hình thành cục máu đông. Bên cạnh đó, một chế độ ăn như vậy còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khác, bao gồm duy trì cân nặng hợp lý và cân bằng lượng đường trong máu, từ đó giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh rối loạn chuyển hóa, tim mạch và đột quỵ.
Cần ưu tiên bổ sung chất xơ từ trái cây tươi, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt để giảm cholesterol, chất béo bão hòa và natri trong khẩu phần ăn
Bác sĩ Trà Phương cũng khuyến nghị rằng người lớn khỏe mạnh nên tiêu thụ khoảng 400 g rau xanh và trái cây mỗi ngày để đảm bảo cung cấp đủ chất xơ. Nên kết hợp nhiều loại rau củ và trái cây với màu sắc đa dạng như đỏ, cam, vàng, xanh và tím. Rau quả sống và nấu chín đều có lượng chất xơ tương đương nhưng hàm lượng vitamin lại khác nhau; chẳng hạn, vitamin C có thể bị phân hủy khi nấu.
Ưu tiên các nguồn protein nạc lành mạnh như cá tươi, thịt nạc, gia cầm, sữa, sữa chua, phô mai ít béo, trứng và các loại đậu, giúp cung cấp các axit amin cần thiết, cải thiện sức khỏe tim mạch, hỗ trợ tiêu hóa và duy trì cân nặng hợp lý.
Cải thiện sức khỏe tim mạch bằng cách tăng cường thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá thu, cá mòi, cá trích, hàu, trai và hạt lanh. Những thực phẩm này có thể giúp nâng cao mức cholesterol tốt, chống hình thành cục máu đông và giảm huyết áp. Mỗi người nên thưởng thức cá ít nhất hai lần mỗi tuần với lượng hợp lý theo tư vấn từ bác sĩ.
Đừng quên uống đủ nước, khoảng hai lít mỗi ngày để duy trì tính linh hoạt cho hệ mạch, giúp vận chuyển các dưỡng chất nuôi sống tế bào hiệu quả. Thiếu nước có thể làm máu đặc lại, cản trở lưu thông đến não, dẫn tới tăng huyết áp và nguy cơ đột quỵ. Tuy nhiên, cần lưu ý không nên uống quá nhiều nước, đặc biệt là đối với những người có vấn đề về tim mạch và thận, vì uống nước trong giai đoạn có triệu chứng đột quỵ có thể gây nghẹn.
Đừng quên uống đủ nước, khoảng hai lít mỗi ngày để duy trì tính linh hoạt cho hệ mạch, giúp vận chuyển các dưỡng chất nuôi sống tế bào hiệu quả
Hạn chế muối trong bữa ăn để phòng tránh tăng huyết áp. Thay vào đó, bạn có thể sử dụng các loại thảo mộc, gia vị khác để tăng cường hương vị mà không ảnh hưởng đến sức khỏe. Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến nghị người trưởng thành tiêu thụ dưới 5g muối (tương đương một thìa cà phê) mỗi ngày, ưu tiên sử dụng muối có bổ sung iốt.
Giảm thiểu thực phẩm giàu chất béo bão hòa và cholesterol như thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn hoặc chiên xào nhiều dầu mỡ. Thói quen này giúp giảm lắng đọng cholesterol trong động mạch, hạn chế nguy cơ tắc nghẽn và tổn thương mạch máu.
Cắt giảm thực phẩm chứa nhiều đường để phòng tránh béo phì và ổn định lượng đường trong máu. Nếu tiêu thụ quá nhiều calo từ đường, nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ cũng có thể gia tăng. Hãy hạn chế đồ uống có đường như nước ngọt, nước trái cây đóng hộp, bánh kẹo, mứt, và không thêm quá nhiều đường vào nước trái cây, rau củ hay sinh tố. Những thức uống giàu canxi, kali như sữa hạt, sữa tách béo hoặc không đường giúp kiểm soát huyết áp và phòng ngừa tái đột quỵ.
Tránh lạm dụng bia, rượu hay cà phê, vì tiêu thụ quá mức có thể gia tăng mỡ máu. Caffeine trong cà phê có thể khiến người bệnh căng thẳng, lo lắng, ảnh hưởng đến giấc ngủ, làm chậm quá trình hồi phục sau đột quỵ.
Ngoài chế độ ăn uống lành mạnh, bác sĩ Phương khuyên mọi người nên duy trì hoạt động thể chất thường xuyên, ít nhất 30 phút mỗi ngày để cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ đột quỵ, đặc biệt vào mùa lạnh. Các bài tập nhẹ nhàng như yoga, thiền và tập thở cũng là phương pháp hiệu quả để kiểm soát căng thẳng và ổn định huyết áp. Đừng quên đi khám tổng quát và tầm soát đột quỵ định kỳ để phát hiện sớm các yếu tố bất thường, bảo vệ sức khỏe của bạn.
