Quả nhót (tên khoa học: Elaeagnus latifolia) vốn là một loài cây thân gỗ nhỏ, thường mọc hoang dại ở vùng trung du và miền núi phía Bắc nước ta. Theo các chuyên gia nông nghiệp, nhót không chỉ dễ trồng mà còn có khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu khắc nghiệt, như đất cằn cỗi hay thời tiết khô hạn.
Về đặc điểm sinh học, nhót có hình bầu dục, vỏ ngoài màu đỏ cam bóng bẩy khi chín, bên trong chứa một hạt lớn. Vị của nhót khá đặc biệt: chua nhẹ khi còn xanh và chuyển sang ngọt thanh khi chín. Đây cũng là lý do khiến nó trở thành nguyên liệu lý tưởng cho nhiều món ăn độc đáo.
Theo nghiên cứu từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia (Việt Nam), quả nhót giàu vitamin C, chất chống oxy hóa và các khoáng chất như sắt, canxi. Những dưỡng chất này giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa và làm đẹp da. Không chỉ vậy, nhót còn được mệnh danh là "thần dược" trong y học cổ truyền nhờ khả năng giảm viêm, chữa ho và cải thiện sức khỏe tim mạch.
Hiện tại, nhót được phân thành hai loại chính: nhót chua dùng để ăn tươi hoặc chế biến món ăn, và nhót ngọt thường được sấy khô hoặc làm mứt. Mỗi loại đều mang đến những trải nghiệm ẩm thực riêng biệt, góp phần làm phong phú văn hóa ẩm thực Việt Nam.
Hành trình "lột xác" của nhót
Cách đây vài thập kỷ, nhót vẫn chỉ là một loại quả bình dân, thậm chí bị coi là "quá tầm thường". Nhiều cây nhót mọc hoang dại, trái chín rụng đầy gốc mà chẳng mấy ai để ý. Thế nhưng, sự thay đổi trong nhu cầu thị trường và nhận thức về giá trị dinh dưỡng đã đưa nhót lên một tầm cao mới.
Chị Nguyễn Thị Mai, một nông dân ở huyện Lục Yên (Yên Bái), chia sẻ: "Ngày xưa, nhà tôi trồng nhót chỉ để ăn chơi, dư thì bán rẻ lắm. Nhưng khoảng 5 năm trở lại đây, nhót được săn đón hơn, giá cả cũng tăng đáng kể."
Theo báo VnExpress, giá nhót hiện dao động từ 80.000 - 120.000 đồng/kg tùy mùa vụ và khu vực. Điều này đã tạo động lực lớn cho người nông dân đầu tư vào việc chăm sóc vườn nhót, áp dụng kỹ thuật canh tác hiện đại để nâng cao năng suất và chất lượng.
Không dừng lại ở việc bán quả tươi, nhót còn được chế biến thành nhiều sản phẩm đa dạng như mứt, siro, rượu nhót và thậm chí là mỹ phẩm. Các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ dần phát triển thành mô hình kinh doanh bài bản, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế.
Giá trị kinh tế của nhót
Sự "hồi sinh" của nhót không chỉ mang lại niềm vui cho người tiêu dùng mà còn thay đổi cuộc sống của hàng nghìn hộ nông dân. Ông Phạm Văn Hùng, Giám đốc Sở Nông nghiệp tỉnh Tuyên Quang, cho biết: "Nhót đang trở thành cây trồng chủ lực ở nhiều địa phương, góp phần tăng thu nhập và ổn định đời sống nông thôn."
Ngoài ra, nhót còn là nguồn cảm hứng cho nhiều món ăn ngon miệng. Từ món gỏi nhót chua ngọt, nộm nhót giòn tan, đến món cá kho nhót đậm đà – tất cả đều mang hương vị độc đáo khó quên. Thậm chí, nhiều nhà hàng cao cấp tại Hà Nội và TP.HCM đã đưa nhót vào thực đơn, phục vụ khách hàng yêu thích ẩm thực truyền thống.
Tiềm năng phát triển của nhót
Với xu hướng tiêu dùng hiện đại, nhót không chỉ dừng lại ở thị trường nội địa mà còn mở ra cơ hội xuất khẩu. Theo báo Dân Trí, một số doanh nghiệp đã bắt đầu xuất khẩu mứt nhót và siro nhót sang các nước châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc.
Bên cạnh đó, nhót còn có tiềm năng phát triển du lịch nông nghiệp. Các địa phương như Yên Bái, Tuyên Quang đang khuyến khích xây dựng các tour trải nghiệm hái nhót, kết hợp quảng bá văn hóa địa phương. Điều này không chỉ giúp quảng bá thương hiệu nhót mà còn thúc đẩy kinh tế vùng nông thôn.
Tuy nhiên, để tận dụng tối đa tiềm năng này, cần lưu ý một số vấn đề. Thứ nhất, nhót nên được thu hoạch đúng độ chín để đảm bảo hương vị và giá trị dinh dưỡng. Thứ hai, việc bảo quản và vận chuyển phải tuân thủ quy trình nghiêm ngặt, tránh hư hỏng. Cuối cùng, các sản phẩm chế biến từ nhót cần đạt tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.
Kết luận
Quả nhót – từ một loại cây hoang dại, giờ đây đã khẳng định được chỗ đứng vững chắc trong nền nông nghiệp Việt Nam. Không chỉ là biểu tượng của quê hương, nhót còn mang lại giá trị kinh tế cao và góp phần nâng tầm ẩm thực truyền thống.
Để nhót tiếp tục phát triển bền vững, cần sự chung tay của cả nhà nông, doanh nghiệp và chính quyền địa phương. Hãy cùng nhau bảo tồn và phát huy giá trị của loại quả đặc biệt này, để nhót mãi là niềm tự hào của người Việt Nam.
