Khổng Tử đã truyền đạt ý tưởng rằng để hiểu rõ tính cách của một người, chúng ta nên quan sát mục đích họ đặt ra, cách họ thực hiện công việc, và những hành động mang lại cho họ sự hài lòng.
Ông đã đặt ra câu hỏi: "Xem mục đích việc anh ta làm, quan sát những việc làm và cách thức anh ta thực hiện, thấy anh ta yên vui thích thú ở đâu, thì sẽ hiểu anh ta là người như thế nào. Làm thế nào mà người như thế có thể giấu được chính mình? Làm sao mà giấu được?"
Từ thời xa xưa, việc nhận diện bản chất thực sự của một người luôn là một nhiệm vụ khó khăn. Do đó, khi xây dựng mối quan hệ, chúng ta cần phải cẩn trọng và quan sát kỹ lưỡng những hành động của đối tác.
Trong thời đại hiện đại, để hiểu rõ một người, đơn giản chỉ cần chú ý đến "bốn điểm" chính của họ. Bằng cách này, bạn có thể nhận thức được tổng thể về tính cách và giá trị cốt lõi của họ.
1. Đứng trước lợi ích họ lựa chọn thế nào
Khi đối mặt với sự chọn lựa của họ, nhiều người có thể từ bỏ nguyên tắc và lương tâm cá nhân chỉ để thuận lợi cho bản thân. Điều này thường là thời điểm tốt nhất để nhận ra bản chất thực sự của một người.
Nếu ai đó dễ dàng xem nhẹ lương tâm và bỏ qua đạo đức cá nhân chỉ để đạt được lợi ích cá nhân, liệu bạn có thể tin tưởng vào họ không? Việc tránh xa họ từ sớm là lựa chọn khôn ngoan, vì khi có xung đột lợi ích, bạn chắc chắn sẽ phải đối mặt với đau lòng không đáng có.
Ngược lại, nếu ai đó không bao giờ hy sinh nguyên tắc nội tâm của mình chỉ vì lợi ích cá nhân, và duy trì niềm tin mạnh mẽ vào đạo đức, đặt mối quan hệ con người và gia đình lên hàng đầu, họ chắc chắn là người có lựa chọn cao quý.
Trong "Luận Ngữ" của Khổng Tử, có một câu tục ngữ nổi tiếng nói rằng: "Quân tử dụ ư nghĩa, tiểu nhân dụ ư lợi". Điều này tạm dịch là người quân tử tôn trọng và tuân thủ đạo nghĩa, trong khi người tiểu nhân chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân và sẵn sàng vì nó mà bỏ qua mọi giới hạn đạo đức.
2. Hãy xem họ đối xử với những người có địa vị thấp hơn mình
Quan sát cách họ đối xử với những người có địa vị thấp hơn là một cách hiệu quả để đánh giá tính cách của một người. Một người có tính khiêm tốn sẵn sàng học hỏi từ những người có trình độ cao và không thểo đuổi kiêu ngạo khi đối mặt với những người ở địa vị thấp hơn, điều này thường là biểu hiện của nhân cách tốt.
Nếu ai đó thể hiện sự xu nịnh và ra lệnh đối với những người ở cấp dưới, điều này chỉ ra rằng họ thiếu sự tu dưỡng đạo đức. Trong khi đó, khả năng giữ vững sự chính trực khi đối mặt với quyền lực được coi là một phẩm chất quý giá nhất của một người.
Trong bài thơ “Mộng du Thiên Mụ ngâm lưu biệt” của Lý Bạch, có những dòng thơ mô tả rằng: “An năng tồi mi chiết yêu sự quyền quý, Sử ngã bất đắc khai tâm nhan”, tạm dịch là: Tại sao phải chấp nhận sự kiêu ngạo để giữ vững quyền lực, khiến cho tâm hồn không thể trải qua niềm vui và sự hạnh phúc.
Nhìn chung, tự nhiên con người thường cảm thấy ưu việt khi đối mặt với những người có địa vị thấp hơn. Tuy nhiên, người đặc biệt đáng tin cậy là người không chỉ coi trọng sự vượt trội cá nhân mà còn biết tôn trọng và đối xử công bằng với những người ở địa vị thấp hơn, thể hiện sự thiện chí và lòng trung thực.
3. Thái độ đối với cha mẹ
Thái độ đối với cha mẹ thường là một thước đo quan trọng để nhận biết tính cách của một người. Việc giữ lại những phẩm chất tích cực cho người khác, trong khi duy trì sự tôn trọng và vị tha đối với gia đình, là dấu hiệu của một tâm hồn được tu dưỡng và đáng kính trọng.Trong chương "Tử Hạ hỏi về đạo Hiếu" trong "Luận Ngữ" của Khổng Tử, ông nhấn mạnh khó khăn nhất là con cái có khả năng giữ được tinh thần hòa vui khi phụng dưỡng cha mẹ. Sự chủ động, lòng nhân ái, và việc làm những việc cực nhọc để chăm sóc cha mẹ là những dấu hiệu của lòng hiếu thảo. Thái độ của chúng ta đối với cha mẹ không chỉ là biểu hiện của lòng tôn trọng mà còn là thước đo quan trọng về đạo đức.
Câu ngạn ngữ "Nhân sinh nhược chỉ như sơ kiến" nói lên ý nghĩa rằng, khi chúng ta mới gặp ai đó, chúng ta thường thể hiện mặt tốt đẹp nhất của mình. Do đó, quan hệ với người thân, dù có mức độ thân thiết đến đâu, cũng đòi hỏi chúng ta phải giữ thái độ tích cực và vui vẻ, thể hiện lòng hòa nhã. Điều này là một cảnh giới tu dưỡng cao cấp cho cuộc sống con người.
4. Khi phải đối mặt với một lời hứa
Lời hứa cũng là một chỉ số quan trọng để đánh giá tính cách của người khác. Người có khả năng giữ lời hứa, không phá bỏ cam kết của mình, thường được xem là đáng tin cậy. Trong "Luận Ngữ," có câu "Nhân nhi vô tín, bất tri kì khả dã", nhấn mạnh rằng nếu con người không giữ lời hứa, giống như một chiếc xe lớn không có đoạn gỗ chốt nối giữa càng xe và ách xe, sẽ không thể tiến về phía trước.
Tổng cộng, việc nhìn nhận một người không phải là điều dễ dàng, nhưng thông qua việc quan sát những điểm trên, chúng ta có thể dễ dàng nhận biết tính cách thực sự của họ. Hi vọng chúng ta sẽ có khả năng phân biệt tốt và xấu, và gặp được những người bạn đáng tin cậy và chân chính trong cuộc sống
