Nghe qua tưởng chỉ là một lời khuyên mơ hồ, nhưng ngẫm kỹ mới thấy vế sau “không tiền buôn bạn” mới thực sự đáng giá và sâu sắc vô cùng.
“Có tiền buôn Đông” – Biết dùng tiền đúng chỗ mới sinh lời
Vế đầu tiên của câu nói: “Có tiền buôn Đông” chỉ rõ quan niệm kinh doanh từ xưa của người Việt. Thời xa xưa, buôn bán với phương Đông – như Trung Hoa, Nhật Bản – được xem là con đường làm ăn sinh lợi lớn. Ai có vốn liếng thì đổ hàng ra Đông mà buôn, tìm cách xoay vòng tài chính, mở rộng thương trường.
Ở đây, “buôn Đông” tượng trưng cho việc biết dùng tiền bạc đúng thời điểm, đúng nơi chốn, dám đầu tư, dám mạo hiểm để sinh lời. Nó phản ánh tư duy tiến thủ, dám nghĩ dám làm, của những người có điều kiện kinh tế.
“Không tiền buôn bạn” – Khi khó khăn, mối quan hệ là vốn quý
Vế sau “không tiền buôn bạn” là một chân lý sống thấm đẫm triết lý nhân tình. Khi không có tiền, điều quý giá nhất ta có thể "buôn" chính là tình người, sự tử tế và các mối quan hệ.
“Buôn bạn” ở đây không phải là lợi dụng hay dùng người, mà là xây dựng tình bằng hữu, vun bồi nghĩa tình, đầu tư vào chữ tín và lòng tin của người khác.
Trong lúc cơ hàn, một người bạn chân thành có thể là chiếc phao cứu sinh, là người sẵn lòng giúp ta đứng dậy, mở ra cơ hội mới, gợi ý hướng đi khác. Người không tiền nhưng có bạn bè tốt, sống chân thành, rộng lượng, biết chia sẻ – thì chẳng bao giờ lâm vào cảnh tuyệt lộ.
Vì vậy, ông bà xưa mới dặn:
“Không tiền buôn bạn” – Hãy vun đắp mối quan hệ, đó là tài sản quý giá khi tay trắng.
Thời nào cũng đúng: Quan hệ tốt là vốn quý hơn cả tiền bạc
Trong thời hiện đại, ý nghĩa của câu nói này lại càng rõ ràng. Bao người giàu lên không phải chỉ nhờ vốn lớn, mà nhờ quan hệ rộng, chữ tín vững, bạn bè tin tưởng.
Thực tế cuộc sống cho thấy: – Người không có nhiều tài sản nhưng sống tốt, thật lòng, được nhiều người yêu quý, thì khi gặp khó khăn vẫn luôn có người giúp đỡ. – Ngược lại, người nhiều tiền nhưng cô độc, sống vụ lợi, bạc tình, thì lúc sa cơ dễ rơi vào cảnh trắng tay mà không ai bên cạnh.
Lời kết
Câu nói xưa “Có tiền buôn Đông, không tiền buôn bạn” không chỉ là một bài học về kinh tế, mà còn là một lời nhắc nhở sâu sắc về đạo lý làm người. Tiền bạc có thể hết, nhưng nghĩa tình, uy tín, mối quan hệ chân thành chính là cái vốn vững bền nhất trong đời người.
Hãy trân quý bạn bè, sống tốt với mọi người, biết giúp đỡ và chân thành. Bởi có thể hôm nay bạn không có gì trong tay, nhưng nếu có bạn tốt bên đời, bạn vẫn còn cả một “tài sản vô hình” mà không đồng tiền nào mua nổi.
