Thuốc methadone dạng siro do Cty CP dược TƯ Vidipha sản xuất vừa được Bộ Y tế cấp phép lưu hành cuối tháng 10 vừa qua. Đây cũng là sản phẩm methadone nội đầu tiên ra đời, sau khi có 5 Cty dược được chấp thuận đủ điều kiện sản xuất thuốc phục vụ công tác cai nghiện. Tuy nhiên, khi nguồn tài trợ cắt giảm, việc nội địa hóa methadone này cũng chưa thể giúp VN đạt mục tiêu điều trị cho 80.000 người tiêm chích vào năm 2015.
Giảm lây HIV, giảm tội phạm liên quan đến ma túy
Từ khi liệu pháp Methadone bắt đầu đồng loạt triển khai tại Hải Phòng và TPHCM vào tháng 4.2008, đến nay mới có gần 15.000 người được điều trị tại 25 cơ sở methadone ở 14 tỉnh/TP. Theo nhận định của các chuyên gia, đã có những hiệu quả tích cực từ chương trình này. Nghiên cứu với gần 1.000 người đang điều trị tại 6 cơ sở, sau 24 tháng, số người nhiễm HIV chỉ là 4 trường hợp. Trong khi đó, nếu không được điều trị methadone, với tỉ lệ nhiễm mới trong người tiêm chích ma túy khoảng 13%, tương ứng sẽ có 130 người nhiễm mới.
Ngoài hiệu quả dự phòng lây nhiễm virus HIV, liệu pháp này còn có tác động đến duy trì an ninh trật tự xã hội. Tỉ lệ phạm tội trong người nghiện chích ma túy trước kia lên tới 60 – 70%. Nhưng tại quận Lê Chân (Hải Phòng) sau 1 năm triển khai methadone, tội phạm liên quan đến ăn cắp vặt tại chợ Sắt và BV Việt Tiệp giảm 70%. Tại TP Cần Thơ, cơ quan công an cho hay, vi phạm pháp luật liên quan sử dụng ma túy giảm 30- 40%. Kèm theo đó là những cải thiện về tỉ lệ người có việc làm tăng từ 30% lên 60% sau 1 – 2 năm uống. Khi thu nhập gia đình tăng, những căng thẳng xung đột gia đình giảm rõ rệt.
Ông Phạm Đức Mạnh, Phó Cục trưởng Cục phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) kể lại trường hợp một bà mẹ ông có dịp đã gặp ở Hòa Bình - nơi mới được triển khai methadone được gần 1 năm. Bà mẹ nói rằng trước kia, con trai bà đã 40 tuổi hầu như ngày nào cũng chỉ đánh, đòi bà lấy được 50.000đ mua ma túy hút chích. Mới gần đây, anh con trai đã mua cho bà lần đầu tiên được một gói xôi và mời mẹ ăn. Người mẹ xúc động, cảm thấy như con trai mình đã sinh ra một lần nữa.
Đến hạn, maximum chỉ đạt 70%
Theo điều 31 Nghị định 96, nếu quận/huyện có trên 250 người tiêm chích ma túy trên địa bàn thì cần thành lập cơ sở điều trị methadone tại đó. Với quy định này, đã có 50 tỉnh/TP có kế hoạch xây dựng các điểm uống methadone phục vụ nhu cầu điều trị của người tiêm chích ma túy hiện nay. Tuy nhiên,việc mở rộng cơ sở điều trị phụ thuộc chặt chẽ vào nguồn dự trữ nguồn methadone. Hai nhà tài trợ cung cấp thuốc hiện nay là Quỹ Pepfar và Quỹ Toàn cầu chỉ đảm bảo cung cấp được cho khoảng 27.000 bệnh nhân. Trong khi đó, nhu cầu của Việt Nam đến năm 2015 là sẽ điều trị cai nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone cho 80.000 người.
Ông Mạnh cho hay: Methadone nội địa, dù đã được cấp phép lưu hành nhưng phải đến quý 3 – 4/2014, khi việc mua và cung cấp được thực hiện theo Luật đấu thầu, mới có thể được đưa ra sử dụng tại các cơ sở điều trị methadone hiện nay. Mức cung cấp cũng chỉ đảm bảo được 70% nhu cầu.
Được biết, thuốc methadone của Cty CP dược TƯ Vidipha là dạng siro nguyên liệu nhập khẩu, pha chế trong nước, khoảng 700.000đ/lít. So với tiền mua từ nhập khẩu methadone, giá thành này thấp hơn 30%.
Theo thống kê, từ khi liệu pháp methadone được triển khai, số người tuân thủ điều trị đạt 90%. Sau cơ sở methadone theo hình thức xã hội hóa đầu tiên ở Hải Phòng, trong đó người uống phải đóng một phần chi phí, Lào Cai vừa đưa vào vận hành thêm vào điểm thứ 2 của cả nước giữa tháng 10 vừa qua.
Methadone là một loại ma túy hợp pháp (không phải là loại thuốc cai nghiện), dạng uống dùng thay thế các loại ma túy dạng thuốc phiện. Methadone có ưu điểm là không phải tiêm chích, không tăng liều, có tác dụng trong 24h nên chỉ dùng 1 lần/ngày. Methadone không tạo những kích thích, hưng phấn cao như heroin... Người nghiện khi dùng Methadone vẫn có khoái cảm nhưng yếu, nên đây được gọi là phương pháp điều trị thay thế. Khi không còn bị những cơn vật vã, bệnh nhân có thể lao động và sinh hoạt bình thường. Tuy nhiên, Methadone chỉ có tác dụng với những người nghiện heroin, không có tác dụng với người nghiện ma túy tổng hợp như thuốc lắc, ma túy đá...
