Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024, có hiệu lực từ 1/7/2025, được xây dựng nhằm kế thừa và hoàn thiện các quy định đã được thực tiễn kiểm chứng, đồng thời sửa đổi, bổ sung những điểm chưa phù hợp để nâng cao tính khả thi, đảm bảo sự thống nhất của hệ thống pháp luật và bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người lao động.
Một điểm mới đáng chú ý là mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện bằng việc bổ sung chế độ trợ cấp thai sản, bên cạnh hai chế độ hiện hành là hưu trí và tử tuất. Theo khoản 3 Điều 4 Luật BHXH 2024, các chế độ BHXH tự nguyện bao gồm: trợ cấp thai sản, hưu trí và tử tuất. Như vậy, kể từ ngày 1/7/2025, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng thêm chế độ trợ cấp thai sản.
Quy định này là bước tiến quan trọng trong việc tăng cường an sinh xã hội, đồng thời khuyến khích người dân, đặc biệt là lao động tự do hoặc người làm việc không có hợp đồng lao động chính thức, tham gia BHXH tự nguyện.
Các Điều 94, 95, 96 và 97 của Luật BHXH 2024 hướng dẫn chi tiết về chế độ trợ cấp thai sản dành cho người tham gia BHXH tự nguyện, đảm bảo quyền lợi thiết thực khi sinh con hoặc chăm sóc con nhỏ.
Đối tượng và điều kiện hưởng trợ cấp thai sản
Người tham gia BHXH tự nguyện hoặc kết hợp BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện phải có thời gian đóng đủ 6 tháng trở lên trong vòng 12 tháng trước khi sinh con để được hưởng trợ cấp. Đối tượng áp dụng bao gồm lao động nữ sinh con và lao động nam có vợ sinh con.
Trong trường hợp mẹ tham gia BHXH nhưng tử vong sau khi sinh, cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng con sẽ được hưởng trợ cấp thai sản.
Nếu cả cha và mẹ đều tham gia BHXH tự nguyện đủ điều kiện, chỉ một người (cha hoặc mẹ) được hưởng chế độ.
Trường hợp người lao động đồng thời đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản từ BHXH tự nguyện và BHXH bắt buộc, chế độ sẽ được chi trả từ BHXH bắt buộc.
Cụ thể:
Nếu mẹ đủ điều kiện hưởng BHXH bắt buộc, còn cha đủ điều kiện BHXH tự nguyện, mẹ nhận chế độ BHXH bắt buộc, cha nhận chế độ BHXH tự nguyện.
Ngược lại, nếu cha đủ điều kiện BHXH bắt buộc, mẹ đủ điều kiện BHXH tự nguyện, cha nhận chế độ BHXH bắt buộc, mẹ nhận chế độ BHXH tự nguyện.
Các quy định này giúp đảm bảo quyền lợi công bằng và linh hoạt cho cả cha và mẹ, đồng thời khuyến khích người dân tham gia BHXH tự nguyện để được bảo vệ toàn diện hơn.
Mức trợ cấp thai sản
Mức trợ cấp thai sản tối thiểu 2 triệu đồng cho mỗi con sinh ra, áp dụng cả trường hợp thai từ 22 tuần trở lên tử vong trong tử cung hoặc thai chết khi chuyển dạ.
Đối với lao động nữ thuộc dân tộc thiểu số hoặc lao động nữ là người Kinh có chồng thuộc hộ nghèo dân tộc thiểu số, khi sinh con sẽ được hưởng thêm các chính sách hỗ trợ khác theo quy định của Chính phủ.
Ngân sách Nhà nước sẽ chịu trách nhiệm đảm bảo thực hiện mức trợ cấp này theo khoản 1 Điều 95 Luật BHXH 2024. Đồng thời, Chính phủ có quyền điều chỉnh mức trợ cấp thai sản phù hợp với tình hình kinh tế – xã hội và khả năng tài chính của ngân sách từng thời kỳ.
