Hiện nay, Việt Nam đang đối mặt với tình trạng gia tăng nhanh chóng tỷ lệ người thừa cân, béo phì. Theo thống kê mới nhất, tỷ lệ này đã tăng tới 38%, đưa Việt Nam vào nhóm các quốc gia có mức tăng béo phì nhanh nhất trong khu vực Đông Nam Á.
Đáng chú ý, theo báo cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ thừa cân và béo phì ở trẻ em từ 5 đến 19 tuổi đã tăng gấp đôi chỉ trong vòng 10 năm, từ 8,5% năm 2010 lên đến 19% vào năm 2020. Riêng tại các khu vực thành thị, con số này còn cao hơn, lên tới 26,8%, phản ánh xu hướng đáng lo ngại về tình trạng dinh dưỡng và lối sống hiện đại.
Các chuyên gia y tế cảnh báo, béo phì không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng như tiểu đường, bệnh tim mạch, ung thư, trầm cảm, rối loạn nội tiết, tổn thương cơ quan nội tạng, các biến chứng sản khoa và rối loạn giấc ngủ.
Béo phì bị xem là Bệnh mạn tính
Phát biểu về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn – Phó Viện trưởng Viện Phẫu thuật tiêu hóa, Chủ nhiệm khoa Phẫu thuật ống tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 – cho biết: Béo phì hiện đã được xếp vào nhóm bệnh mạn tính, tuy nhiên tại Việt Nam, nhận thức về bệnh lý này vẫn chưa đầy đủ, cả trong nghiên cứu lẫn điều trị thực tiễn.
Thực tế thì có khoảng 40% bác sĩ e ngại khi đề cập đến vấn đề cân nặng, trong khi gần 50% bệnh nhân lại cảm thấy xấu hổ hoặc tự ti khi bị hỏi đến. Chính những rào cản tâm lý tưởng chừng nhỏ bé này lại đang tác động tiêu cực đến quá trình điều trị và phòng ngừa bệnh.
Nguyên nhân chủ yếu gây béo phì hiện nay
Các chuyên gia chỉ ra rằng béo phì không chỉ là hậu quả của ăn uống thừa năng lượng, mà còn là hệ quả tổng hợp của nhiều yếu tố:
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, nước ngọt có gas, thức ăn nhiều đường và chất béo.
- Ít vận động thể chất: Trẻ em và người lớn dành quá nhiều thời gian cho thiết bị điện tử, ít tham gia hoạt động ngoài trời hoặc thể dục thể thao.
- Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học: Ngủ muộn, ngủ ít, ăn uống không đúng giờ và ăn đêm thường xuyên.
- Yếu tố di truyền và nội tiết: Một số người có cơ địa dễ tăng cân hoặc mắc các bệnh lý nội tiết như rối loạn tuyến giáp.
- Tâm lý căng thẳng kéo dài: Stress có thể làm tăng cảm giác thèm ăn, đặc biệt là đồ ngọt và đồ béo, khiến việc kiểm soát cân nặng trở nên khó khăn hơn.
Hậu quả nghiêm trọng của béo phì đối với sức khỏe
Béo phì không chỉ ảnh hưởng tới ngoại hình, tâm lý mà còn gây ra hàng loạt bệnh lý nguy hiểm như:
- Tiểu đường type 2
- Bệnh tim mạch và huyết áp cao
- Rối loạn mỡ máu
- Gan nhiễm mỡ, suy gan
- Ung thư (vú, đại trực tràng, nội mạc tử cung...)
- Rối loạn nội tiết, giảm khả năng sinh sản
- Trầm cảm, suy giảm trí nhớ và rối loạn giấc ngủ
- Biến chứng sản khoa ở phụ nữ mang thai
Giải pháp phòng chống béo phì: Không thể chậm trễ
Để ngăn chặn tình trạng béo phì tiếp tục leo thang, cần có sự phối hợp đồng bộ từ gia đình, nhà trường, y tế và toàn xã hội:
- Tăng cường giáo dục dinh dưỡng và xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh từ nhỏ.
- Khuyến khích hoạt động thể chất thường xuyên ở cả trẻ em và người lớn.
- Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử, đặc biệt là trong thời gian rảnh.
- Chủ động khám sức khỏe định kỳ, theo dõi chỉ số khối cơ thể (BMI) để phát hiện sớm nguy cơ béo phì.
- Thay đổi nhận thức xã hội: Béo phì không phải là “tạng người” mà là một bệnh lý cần điều trị đúng cách.
Béo phì không chỉ là vấn đề cá nhân mà đã trở thành thách thức y tế cộng đồng. Việc nâng cao nhận thức và hành động kịp thời chính là “chìa khóa” để bảo vệ sức khỏe, nâng cao chất lượng sống và ngăn ngừa các bệnh mạn tính nguy hiểm trong tương lai.
