Thời xưa, khi khoa học, công nghệ chưa phát triển, chân dung chỉ được các hoạ sỹ phác hoạ bằng tay với vài đường nét. Ấy vậy mà, các tội phạm chỉ với bản chân dung phác hoạ đó với một tờ cáo thị nêu rõ tên, tuổi, giới tính mà cũng khó lòng chạy thoát. Liệu có phải kỹ năng phá án của người xưa rất tài tình?
Vì sao cáo thị của người xưa chỉ vẽ phác hoạ nhưng tội phạm khó trốn thoát?
Khi xem các bộ phim cổ trang của Trung Quốc, chúng ta thường thấy các quan chức truy lùng tội phạm thường chỉ với bức chân dung và một “tờ cáo thị”. Điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi tại sao họ vẫn có thể tìm được tội phạm với manh mối sơ sài như vậy.
Thực tế, việc tìm tội phạm truy nã của quan phủ không hoàn toàn chỉ dựa vào hình vẽ tội phạm được công bố trên những tấm cáo thị mà chủ yếu phụ thuộc vào 3 cách sau đây:
+ Dựa vào hệ thống giấy tờ nhận dạng nhân thân
Hệ thống nhận dạng thời phong kiến cũng khá giống với những loại giấy tờ cá nhân của người dân ngày nay của chúng ta như: chứng minh thư, căn cước công dân… Trải dài qua nhiều triều đại, các loại giấy chứng nhận thân phận này của Trung Quốc lại có những tên gọi khác nhau.
Thời phong kiến, nếu như một người không có giấy chứng nhận thân phận này thì sẽ khó thể thuê quán trọ để ở. Thậm chí, khi họ đến nhà dân để xin ở nhờ cũng rất khó. Nếu có người lạ đến nhà, điều đầu tiên người dân sẽ hỏi giấy chứng minh thân phận. Nếu không có giấy, điều này đồng nghĩa rằng họ có lai lịch bất minh và không thể cho ở nhờ.
“Chứng minh thư” của mỗi tầng lớp cũng khác nhau. Có rất nhiều loại như bùa hổ, bùa cá, thẻ răng, thẻ thắt lưng,… và những thông tin cần thiết như tên người cũng sẽ được ghi rất rõ ràng trên đó.
Các quan chức truy lùng tội phạm thường chỉ với bức chân dung và một “tờ cáo thị”.
Việc tìm nơi lẩn trốn với những tên tội phạm sẽ trở nên khá “khó nhằn” vì cơ chế này. Bởi họ không thể trình ra được giấy chứng minh thân phận ra vì đang muốn lẩn trốn. Nhưng nếu không trình ra, chắc chắn sẽ không ai cho họ ở nhờ hoặc thuê trọ. Do đó, những tên tội phạm chỉ còn một con đường lang thang, ẩn dật tại những nơi đầu đường xó chợ hoặc những ngôi miếu hoang.
Tại những nơi này, những tên tội phạm tuy có thể thoát khỏi sự truy bắt nhưng lại không thể có chỗ ngủ nghỉ đàng hoàng, càng khó tìm kiếm thức ăn. Nhưng nếu một khi ló mặt ra bên ngoài, họ ngay lập tức sẽ bị những toán lính quan phủ tóm gọn. Có thể thấy, cho dù chúng chọn con đường nào thì cũng sẽ rất khó mà thoát thân.
+ Quy chế tội liên đới
Quy chế này được thực thi từ thời nhà Tần (Trung Quốc). Theo đó, cứ 10 hộ gia đình sẽ được quy thành 1 giáp. Nếu như trong số 10 hộ này có gia đình nào hoặc có người phạm tội, 9 hộ còn lại sẽ phải có trách nhiệm báo cáo. Nếu không báo cáo sẽ họ sẽ phải chịu tội tương đương.
+ Tiền treo thưởng tìm được tội phạm
Trên những tờ cáo thị, quan phủ sẽ ghi rất rõ ràng số tiền treo thưởng cho ai tìm được tội phạm
Trên những tờ cáo thị, quan phủ sẽ ghi rất rõ ràng số tiền treo thưởng cho ai tìm được tội phạm. Nếu đích thân đưa tội phạm đó đến nha môn, số tiền thưởng sẽ càng nhiều hơn. Số tiền treo thưởng thường khá lớn từ 100 đến 1.000 lượng bạc. Đây gần như là một khối tài sản khổng lồ đối với những người dân bình thường ở thời bấy giờ. Con số này đủ để khiến họ phải dốc hết tâm sức tìm kiếm những kẻ đào tẩu.
