Gan – cơ quan “thầm lặng” nhưng quan trọng
Nếu ví cơ thể như một nhà máy thì gan chính là trung tâm vận hành. Gan tham gia vào chuyển hóa năng lượng, xử lý chất độc, dự trữ dưỡng chất… nhưng cũng rất dễ quá tải và tổn thương, đặc biệt từ những thói quen ăn uống tưởng chừng vô hại. Quan trọng là gan không lên tiếng cho đến khi vấn đề đã nghiêm trọng. Vì vậy, thay đổi từ thực đơn hằng ngày chính là cách giữ cho lá gan “ngủ yên”.
Rượu bia – niềm vui mất dần, gánh nặng tăng dần
Một ly bia hay chén rượu nhẹ có thể khiến lời mời gọi thêm vui. Nhưng cũng chính những câu “không sao đâu” ấy dễ khiến gan phải căng mình giải độc. Uống rượu bia lâu dài làm gan tích mỡ, thậm chí dẫn đến tổn thương nghiêm trọng như viêm gan, xơ gan hay biến chứng nguy hiểm khác. Mình không khuyên bạn bỏ hẳn mọi niềm vui, nhưng hạn chế là cách yêu thương bản thân thiết thực nhất.
Thực phẩm mốc – tiểu xảo của nấm mốc
Bạn có bao giờ nếm một hạt lạc mốc hay thấy ít vết “nấm mốc” trên ngô rồi vẫn “tặc lưỡi” ăn tiếp? Đó là một sai lầm dễ gặp. Các loại mốc ấy tiết ra chất độc khó nhìn thấy bằng mắt, mà gan phải cố gắng đối phó. Cách tốt nhất là đau một chút khi loại bỏ hạt hỏng, còn hơn để gan chịu hậu quả lâu dài. Và nếu thực phẩm đã ẩm, hôi, thấy bất thường thì dù tiếc mấy cũng nên vứt - gan của bạn sẽ cám ơn bạn vì điều đó.
Hải sản tươi nhưng nguy hiểm
Gỏi cá, hàu sống, nghêu hấp… nghe có vẻ lành mạnh và thanh mát, nhưng nếu không được chế biến kỹ, chúng có thể chứa virus, vi khuẩn, ký sinh trùng chẳng mấy dễ chịu. Trong đó nhiều loại virus gây viêm gan, một số loài ký sinh còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến gan. Nếu bạn yêu thích hải sản sống, hãy chọn nơi uy tín, đảm bảo quy trình an toàn thực phẩm, hoặc tốt nhất là ăn chín uống sôi, để giữ mình mà vẫn giữ được vị ngon.
Đồ muối chua – tình cảm thân thương nhưng “cháy” ngầm
Dưa cải muối, cà muối… là món gia đình nhiều người yêu thích, nhưng lại tiềm ẩn nitrosamine – chất có thể làm tổn thương tế bào gan nếu tích tụ lâu. Mỗi vùng miền có cách muối riêng, nhưng nếu ăn thường xuyên, ăn nhiều, gan sẽ phải “gánh” hóa chất mà bạn không hề hay biết. Mình không bảo bạn từ bỏ hoàn toàn, nhưng hãy cân nhắc: ăn vừa phải, không để muối quá lâu, hoặc đổi sang các món rau tươi, salad, có thể là lựa chọn tốt hơn.
Đông y và rượu thuốc “tự chế” – bổ gan hay rước họa?
Nhiều khi thấy bài thuốc dân gian hay rượu ngâm ấy, nhìn ngon mắt, tưởng chắc chắn là “hữu ích”. Nhưng nếu không rõ thành phần, liều lượng, nguồn gốc… dùng một thời gian, gan có thể “nổi giận” vì phải xử lý những chất không quen. Có trường hợp bị đau trong gan, men gan tăng cao, chỉ bởi dùng một loại thảo dược "nghe nói tốt" mà chưa được kiểm định kỹ. Tình cảm thì trân quý, nhưng sức khỏe là chuyện nghiêm túc. Nếu muốn chữa hay bổ trợ, mình tin là nên hỏi bác sĩ hoặc chuyên gia đã kiểm chứng.
Cách giữ gan “vui vẻ” một cách tự nhiên
- Uống rượu bia có chừng mực – thi thoảng nhâm nhi cho vui chứ đừng để gan phải “gánh hậu quả” thay mình.
- Kiểm tra kỹ thực phẩm – nếu đã hỏng, đừng tiếc, vứt là tốt nhất.
- Ăn chín uống sôi, đặc biệt với hải sản – kể cả món quen như nghêu, cá, cũng nên đổi cách ăn cho an toàn.
- Đồ muối chua, hãy giữ chừng mực, không ăn quá thường xuyên, thay vào đó có thể chọn rau tươi, trái cây, salad nhẹ nhàng.
- Sử dụng đồ đông y hay rượu thuốc, hãy cẩn trọng – hỏi người có chuyên môn, biết rõ nguồn gốc và liều dùng phù hợp.
Kết
Gan không báo trước khi căng thẳng, cũng không gây đau đón như thể đã hết chịu nổi. Bạn có thể “lơ”, làm ngơ với sự mệt mỏi dần tăng của nó. Nhưng khi một ngày gan lên tiếng, hậu quả đã không còn chỉ là uống viên bổ gan, mà cần điều trị dài hạn. Vì vậy, chăm gan – nghe thì lớ ngớ, nhưng chính là yêu bản thân từ những điều nhỏ nhất: bữa ăn, thói quen, cách chọn phẩm thực.
Hãy để gan là đối tác yên lặng, còn bạn là người dẫn dắt nhẹ nhàng và chu đáo - ăn uống lành mạnh, sống nhẹ nhàng, để gan được thong dong, bạn cũng được an yên.
