Lần đầu tiên tại châu Á, một quả thận lợn được chỉnh sửa gene đã hoạt động ổn định trong cơ thể người hơn 200 ngày, mở ra triển vọng giải quyết tình trạng thiếu hụt nội tạng toàn cầu. Ca ghép dị loài mang tính đột phá này được thực hiện tại Bệnh viện Tây Kinh (Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc) và lập kỷ lục sống mới của khu vực.
Đây là ca ghép dị loại đầu tiên ở châu Á và là ca thứ 5 trên toàn thế giới.
Ca phẫu thuật lịch sử
Ngày 6/3, dưới sự chỉ đạo của viện sĩ Dou Kefeng – Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, các bác sĩ đã cấy ghép quả thận lợn biến đổi gene cho một bệnh nhân nam 69 tuổi bị suy thận giai đoạn cuối. Người bệnh vốn mắc bệnh thận mạn tính suốt 8 năm, phải lọc máu ba lần mỗi tuần và liên tục gặp biến chứng do không tìm được nguồn thận phù hợp.
Bác sĩ Qin Weijun, Trưởng khoa Tiết niệu, cho biết quả thận mới bắt đầu hoạt động tốt ngay sau ca phẫu thuật. Chỉ sau ba ngày, nồng độ creatinin trong máu trở về mức bình thường. “Quả thận lợn duy trì chức năng ổn định, sản xuất khoảng 2 lít nước tiểu mỗi ngày, đồng thời điều hòa điện giải và huyết áp hiệu quả,” ông nói.
Mỹ đã thực hiện ít nhất 4 ca ghép thận lợn cho người từ năm 2024 (lợn nuôi biến đổi gene và nuôi theo mô hình sạch đặc biệt). Người đang giữ kỷ lục sống lâu nhất là ông Tim Andrews – bệnh nhân Mỹ sống hơn 6 tháng sau ca ghép thận lợn chỉnh sửa gene do công ty eGenesis (Massachusetts) cung cấp. Andrews, từng phải chạy thận hơn hai năm, đã không còn phụ thuộc vào lọc máu sau ca ghép hồi tháng 1.
Trước đó thuộc về bà Towana Looney, 53 tuổi, với thời gian quả thận lợn hoạt động trong cơ thể 4 tháng 9 ngày. Tuy nhiên, nội tạng này phải được lấy ra đầu năm nay khi hệ miễn dịch bắt đầu thải ghép.
Theo các chuyên gia, 6 tháng đầu là giai đoạn nhiều rủi ro nhất. Bác sĩ Wayne Hawthorne (Đại học Sydney, Australia) nhận định: “Việc bệnh nhân vượt qua mốc 6 tháng là một kỳ tích. Nếu thận hoạt động ổn định tới 12 tháng, kết quả sẽ rất đáng kể.”
Ý nghĩa của việc ghép thận lợn
Thành công của ca ghép thận lợn cho người tại Tây An đánh dấu bước tiến lớn trong y học tái tạo. Viện sĩ Dou Kefeng cho biết Trung Quốc hiện có hơn 100 triệu người mắc bệnh thận mạn tính nhưng mỗi năm chỉ khoảng 10.000 ca ghép tạng được thực hiện. Thành tựu này mở ra lựa chọn điều trị mới cho bệnh nhân trên toàn thế giới.
Trước ca ghép này, các nhà khoa học Trung Quốc đã có nhiều nghiên cứu quan trọng: ghép thận lợn biến đổi gene trên khỉ macaque sống hơn 6 tháng, và thử nghiệm ghép gan lợn cho cả bệnh nhân chết não lẫn bệnh nhân ung thư gan.
Cấy ghép dị loài – đưa nội tạng động vật vào cơ thể người – được kỳ vọng trở thành giải pháp chủ chốt giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt tạng hiến. Thành công từ ca ghép thận lợn biến đổi gene tại Trung Quốc cho thấy tiềm năng lớn trong việc cứu sống hàng triệu người mắc bệnh thận giai đoạn cuối, đồng thời mở ra hướng đi mới cho ngành y học hiện đại.
