Đột quỵ nguy hiểm ra sao?
Đột quỵ xảy ra khi nguồn máu cung cấp cho não bị gián đoạn, dẫn đến thiếu oxy và dinh dưỡng nuôi tế bào não. Có hai dạng chính của đột quỵ: đột quỵ do thiếu máu cục bộ (thường do cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu) và đột quỵ do xuất huyết não (mạch máu bị vỡ gây chảy máu trong não).
Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể trải qua thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA) – cơn đột quỵ nhẹ với các triệu chứng thoáng qua, thường biến mất trong vài phút đến dưới 24 giờ. Tuy nhiên, TIA là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột quỵ nặng có thể xảy ra trong tương lai gần.
Nếu không được sơ cứu và điều trị kịp thời, đột quỵ có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng nghiêm trọng như liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, mất trí nhớ, sống thực vật… Theo thống kê, có đến 90% người sống sót sau đột quỵ phải chịu những hậu quả nặng nề, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và khả năng lao động.
Cách nhận biết người bị đột quỵ
Đột quỵ có thể xảy ra bất ngờ trong khi người bệnh đang sinh hoạt bình thường. Các triệu chứng điển hình bao gồm:
- Liệt hoặc yếu một bên cơ thể
- Méo miệng, nói ngọng hoặc khó hiểu
- Rối loạn thăng bằng, chóng mặt
- Đau đầu dữ dội, đột ngột
- Mất khả năng nhận thức không gian, định hướng
- Rối loạn nuốt, rối loạn ý thức
Một cách đơn giản và hiệu quả để phát hiện dấu hiệu đột quỵ là sử dụng quy tắc FAST:
- F – Face (Khuôn mặt): Kiểm tra xem có méo mặt, sụp mí một bên không.
- A – Arms (Tay): Yêu cầu người bệnh giơ cả hai tay lên, xem có tay nào không nâng được.
- S – Speech (Lời nói): Kiểm tra xem người bệnh có nói ngọng, khó nói hay không.
- T – Time (Thời gian): Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào trên, cần gọi cấp cứu ngay lập tức.
Ngay cả khi các triệu chứng chỉ kéo dài trong vài phút, người bệnh cũng cần được đưa đến bệnh viện khẩn cấp vì đây có thể là TIA – dấu hiệu cảnh báo đột quỵ nghiêm trọng sắp xảy ra.
Hướng dẫn sơ cứu đột quỵ tại nhà đúng cách
Khi phát hiện ai đó nghi ngờ bị đột quỵ, điều quan trọng nhất là giữ bình tĩnh và xử lý theo các bước sau:
- Bước 1: Gọi cấp cứu ngay lập tức
Liên hệ với số điện thoại cấp cứu (115 hoặc số khẩn cấp tại địa phương) và cung cấp thông tin rõ ràng về tình trạng người bệnh.
- Bước 2: Đặt người bệnh ở tư thế an toàn
Cho người bệnh nằm nghiêng một bên, đầu hơi nâng cao. Tư thế này giúp tránh tình trạng hít sặc nếu nôn.
Nới lỏng quần áo, tháo bỏ phụ kiện như cà vạt, khăn choàng để giúp người bệnh dễ thở.
Nếu người bệnh là trẻ nhỏ, nên đặt nằm nghiêng bên trái, tránh nghẹt thở.
- Bước 3: Kiểm tra hô hấp và tuần hoàn
Nếu người bệnh ngừng thở, thực hiện hô hấp nhân tạo hoặc xoa bóp tim ngoài lồng ngực nếu ngừng tim.
Dùng khăn sạch hoặc tay được bảo vệ lấy đờm, dãi khỏi miệng bệnh nhân nếu cần thiết.
Tháo răng giả nếu có để tránh nguy cơ hóc.
- Bước 4: Giữ ấm và trấn an người bệnh
Đắp chăn giữ ấm cho người bệnh trong khi chờ cấp cứu.
Tránh di chuyển người bệnh quá nhiều, trừ khi cần thiết hoặc nguy hiểm đến tính mạng.
- Bước 5: Ghi nhớ các biểu hiện và thời điểm khởi phát
Ghi nhận thời gian bắt đầu xuất hiện triệu chứng.
Cung cấp thông tin về việc người bệnh có bị té ngã, chấn thương đầu hoặc có tiền sử bệnh lý không cho nhân viên y tế.
Những sai lầm cần tránh khi sơ cứu đột quỵ
Việc sơ cứu sai cách có thể làm tình trạng người bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Cần tránh:
- Không để người bệnh nằm ngửa, vì dễ gây tắc nghẽn đường thở nếu nôn hoặc tụt lưỡi khi hôn mê.
- Không cho bệnh nhân ăn, uống hoặc dùng thuốc, vì dễ gây sặc và nguy hiểm nếu nuốt không kiểm soát.
- Không châm kim vào đầu ngón tay hay chân, phương pháp này không có cơ sở y học và có thể gây tổn thương.
- Không cạo gió hoặc dùng mẹo dân gian, vì sẽ làm mất thời gian cấp cứu quý giá.
- Không chần chừ, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.
Lưu ý quan trọng
Thời gian là yếu tố then chốt trong điều trị đột quỵ. Khoảng "giờ vàng" trong 3–6 tiếng đầu có thể quyết định khả năng sống sót và phục hồi của người bệnh. Do đó, khi phát hiện dấu hiệu đột quỵ, sơ cứu đúng cách và gọi cấp cứu ngay lập tức là bước đi quan trọng nhất để bảo vệ tính mạng và sức khỏe của người thân.
