1. Các trường hợp bị tạm dừng chi trả lương hưu hàng tháng
Căn cứ theo khoản 1 Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng bị tạm dừng, hưởng tiếp lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
(1) Xuất cảnh trái phép
Để được phép xuất cảnh, công dân Việt Nam cần có đủ các điều kiện căn cứ theo khoản 1 Điều 33 Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam 2019 như sau:
- Có giấy tờ xuất nhập cảnh còn nguyên vẹn, còn thời hạn sử dụng; đối với hộ chiếu phải còn hạn sử dụng từ đủ 6 tháng trở lên;
- Có thị thực hoặc giấy tờ xác nhận, chứng minh được nước đến cho nhập cảnh, trừ trường hợp được miễn thị thực;
- Không thuộc trường hợp bị cấm xuất cảnh, không được xuất cảnh, bị tạm hoãn xuất cảnh theo quy định của pháp luật.
Nếu không đáp ứng đủ các điều kiện trên, người có hành vi tự ý xuất cảnh ra nước ngoài sẽ bị xem là xuất cảnh trái phép. Với hành vi này, NLĐ không chỉ bị dừng chi trả lương hưu hàng tháng mà còn có thể bị:
- Phạt hành chính từ 03 đến 05 triệu đồng (điểm a khoản 3 Điều 18 Nghị định 144/2021/NĐ-CP).
- Có thể bị truy cứu TNHS lên đến 03 năm tù về tội vi phạm quy định về xuất cảnh, nhập cảnh (Điều 347 Bộ luật Hình sự 2015).
(2) Bị tòa án tuyên bố là mất tích
Theo quy định tại khoản 1 Điều 68 Bộ luật Dân sự 2015, một người sẽ Tòa án tuyên bố mất tích khi có đủ các điều kiện sau:
- Khi một người biệt tích 02 năm liền trở lên, dù đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định về tố tụng dân sự nhưng vẫn không có tin tức xác thực về việc người này còn sống hay đã chết.
- Có yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan.
Sau khi có quyết định tuyên bố mất tích của tòa án, cơ quan BHXH sẽ tạm dừng việc chi trả lương hưu hàng tháng cho người đó.
(3) Có căn cứ xác định việc hưởng lương hưu không đúng quy định
Căn cứ Điều 54, Điều 55 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 (sửa đổi, bổ sung điểm a khoản 1 Điều 219 Bộ luật Lao động 2019), NLĐ muốn hưởng lương hưu hằng tháng phải đáp ứng đủ 2 điều kiện cơ bản sau:
- Đủ tuổi nghỉ hưu;
- Đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo quy định.
+ Đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên: Lao động nữ là người hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn (khoản 3 Điều 54 Luật Bảo hiểm xã hội 2014).
+ Đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên: Các trường hợp còn lại.
Cơ quan BHXH sẽ tạm dừng việc chi trả lương hưu, đồng thời sẽ ra thông báo báo bằng văn bản và nêu rõ lý do ngay sau khi có căn cứ cho rằng việc hưởng lương hưu của NLĐ là không đúng quy định.
2. Tiếp tục hưởng lương hưu sau khi bị tạm ngưng
Việc bị tạm dừng hưởng lương hưu chỉ diễn ra trong một khoản thời gian nhất định chứ không hoàn toàn làm mất đi khoản lương hưu của NLĐ. Vậy để tiếp tục được hưởng lương hưu hàng tháng, NLĐ chỉ cần thực hiện như sau:
* Trường hợp (1) tạm dừng chi trả lương hưu do xuất cảnh trái phép:
NLĐ đã xuất cảnh trở về định cư hợp pháp tại Việt Nam theo quy định của pháp luật về cư trú (Căn cứ khoản 2 Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội 2014).
Khi đó, lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng được tiếp tục thực hiện.
* Trường hợp (2) tạm dừng chi trả lương hưu do bị tòa án tuyên bố là mất tích:
NLĐ cần làm đơn yêu cầu Tòa án ra quyết định hủy bỏ tuyên bố mất tích theo khoản 1 Điều 70 Bộ luật Dân sự 2015.
Sau khi quyết định này có hiệu lực pháp luật, BHXH sẽ tiếp tục chi trả lương hưu cho NLĐ theo khoản 2 Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội 2014.
Đồng thời, căn cứ theo khoản 1 Điều 23 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, người bị dừng hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng do bị Tòa án tuyên bố là mất tích, sau đó được Tòa án hủy quyết định tuyên bố là mất tích thì được tiếp tục hưởng và được nhận tiền lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng của những tháng chưa nhận, không bao gồm tiền lãi.
* Trường hợp (3) do có căn cứ xác định việc hưởng lương hưu không đúng quy định:
Căn cứ theo quy định tại khoản 3 Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày tạm dừng hưởng lương hưu của NLĐ, cơ quan BHXH phải ra quyết định giải quyết cho NLĐ hưởng tiếp, còn nếu chấm dứt hưởng thì phải nêu rõ lý do.
NLĐ được tiếp tục giải quyết hưởng lương hưu khi có đủ điều kiện theo quy định pháp luật.
1. Các trường hợp bị tạm dừng chi trả lương hưu hàng tháng
Căn cứ theo khoản 1 Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng bị tạm dừng, hưởng tiếp lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
(1) Xuất cảnh trái phép
Để được phép xuất cảnh, công dân Việt Nam cần có đủ các điều kiện căn cứ theo khoản 1 Điều 33 Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam 2019 như sau:
- Có giấy tờ xuất nhập cảnh còn nguyên vẹn, còn thời hạn sử dụng; đối với hộ chiếu phải còn hạn sử dụng từ đủ 6 tháng trở lên;
- Có thị thực hoặc giấy tờ xác nhận, chứng minh được nước đến cho nhập cảnh, trừ trường hợp được miễn thị thực;
- Không thuộc trường hợp bị cấm xuất cảnh, không được xuất cảnh, bị tạm hoãn xuất cảnh theo quy định của pháp luật.
Nếu không đáp ứng đủ các điều kiện trên, người có hành vi tự ý xuất cảnh ra nước ngoài sẽ bị xem là xuất cảnh trái phép. Với hành vi này, NLĐ không chỉ bị dừng chi trả lương hưu hàng tháng mà còn có thể bị:
- Phạt hành chính từ 03 đến 05 triệu đồng (điểm a khoản 3 Điều 18 Nghị định 144/2021/NĐ-CP).
- Có thể bị truy cứu TNHS lên đến 03 năm tù về tội vi phạm quy định về xuất cảnh, nhập cảnh (Điều 347 Bộ luật Hình sự 2015).
(2) Bị tòa án tuyên bố là mất tích
Theo quy định tại khoản 1 Điều 68 Bộ luật Dân sự 2015, một người sẽ Tòa án tuyên bố mất tích khi có đủ các điều kiện sau:
- Khi một người biệt tích 02 năm liền trở lên, dù đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định về tố tụng dân sự nhưng vẫn không có tin tức xác thực về việc người này còn sống hay đã chết.
- Có yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan.
Sau khi có quyết định tuyên bố mất tích của tòa án, cơ quan BHXH sẽ tạm dừng việc chi trả lương hưu hàng tháng cho người đó.
(3) Có căn cứ xác định việc hưởng lương hưu không đúng quy định
Căn cứ Điều 54, Điều 55 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 (sửa đổi, bổ sung điểm a khoản 1 Điều 219 Bộ luật Lao động 2019), NLĐ muốn hưởng lương hưu hằng tháng phải đáp ứng đủ 2 điều kiện cơ bản sau:
- Đủ tuổi nghỉ hưu;
- Đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo quy định.
+ Đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên: Lao động nữ là người hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn (khoản 3 Điều 54 Luật Bảo hiểm xã hội 2014).
+ Đóng BHXH từ đủ 20 năm trở lên: Các trường hợp còn lại.
Cơ quan BHXH sẽ tạm dừng việc chi trả lương hưu, đồng thời sẽ ra thông báo báo bằng văn bản và nêu rõ lý do ngay sau khi có căn cứ cho rằng việc hưởng lương hưu của NLĐ là không đúng quy định.
2. Tiếp tục hưởng lương hưu sau khi bị tạm ngưng
Việc bị tạm dừng hưởng lương hưu chỉ diễn ra trong một khoản thời gian nhất định chứ không hoàn toàn làm mất đi khoản lương hưu của NLĐ. Vậy để tiếp tục được hưởng lương hưu hàng tháng, NLĐ chỉ cần thực hiện như sau:
* Trường hợp (1) tạm dừng chi trả lương hưu do xuất cảnh trái phép:
NLĐ đã xuất cảnh trở về định cư hợp pháp tại Việt Nam theo quy định của pháp luật về cư trú (Căn cứ khoản 2 Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội 2014).
Khi đó, lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng được tiếp tục thực hiện.
* Trường hợp (2) tạm dừng chi trả lương hưu do bị tòa án tuyên bố là mất tích:
NLĐ cần làm đơn yêu cầu Tòa án ra quyết định hủy bỏ tuyên bố mất tích theo khoản 1 Điều 70 Bộ luật Dân sự 2015.
Sau khi quyết định này có hiệu lực pháp luật, BHXH sẽ tiếp tục chi trả lương hưu cho NLĐ theo khoản 2 Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội 2014.
Đồng thời, căn cứ theo khoản 1 Điều 23 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, người bị dừng hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng do bị Tòa án tuyên bố là mất tích, sau đó được Tòa án hủy quyết định tuyên bố là mất tích thì được tiếp tục hưởng và được nhận tiền lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng của những tháng chưa nhận, không bao gồm tiền lãi.
* Trường hợp (3) do có căn cứ xác định việc hưởng lương hưu không đúng quy định:
Căn cứ theo quy định tại khoản 3 Điều 64 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày tạm dừng hưởng lương hưu của NLĐ, cơ quan BHXH phải ra quyết định giải quyết cho NLĐ hưởng tiếp, còn nếu chấm dứt hưởng thì phải nêu rõ lý do.
NLĐ được tiếp tục giải quyết hưởng lương hưu khi có đủ điều kiện theo quy định pháp luật.
