“Lễ Phật quanh năm không bằng rằm tháng Giêng” hay “Giỗ tết cả năm không bằng ngày rằm tháng Giêng” là những câu thành ngữ nói lên tầm quan trọng của ngày rằm tháng Giêng với người Việt.
Năm 2018, rằm tháng Giêng rơi vào ngày 2.3 dương lịch. Thời gian cúng Rằm tháng Giêng tốt nhất là vào sáng ngày 2.3 dương lịch (tức ngày 15 tháng giêng âm lịch) vì đây là thời khắc Thần Phật giáng thế.
Nghi lễ cúng Rằm tháng Giêng đầy đủ nhất
Nghệ nhân ẩm thực Ánh Tuyết cho hay, vào ngày Rằm tháng Giêng mọi người thường làm lễ rất to, coi như một lần nữa các gia đình lại được ăn Tết.
Ai ai cũng đặt tâm thức và tấm lòng thành kính trước là hướng về Trời Phật, sau hướng về tổ tiên, cầu may mắn cho 12 tháng.
Chính vì vậy, vào ngày Rằm tháng Giêng, các gia đình thường rất cẩn thận trong việc sắm lễ cúng.
Người nghệ nhân ẩm thực cho rằng, món quan trọng nhất trong mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng là gà trống - được coi là vật cúng tế linh thiêng.
Thứ hai là về bánh chưng tượng trưng cho sự vuông tròn của trời đất.
Thứ ba là xôi gấc có màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn trong năm mới cho gia chủ.
Mâm cỗ cúng Phật bao gồm:
+ Hoa quả tươi được bày vào đĩa+ Chè xôi+ Các món đậu+ Canh xào chay+ Bánh trôi nước
Cỗ chay tùy loại sẽ có 10 đến 25 món khác nhau, trong đó, các món ăn phải có màu sắc phong phú, đẹp mắt tượng trưng cho ngũ hành.
Mâm cỗ cúng gia tiên bao gồm:
+ 4 bát ninh măng, bát miến, bát mọc.+ Đĩa thịt lợn hoặc thịt gà, đĩa giò hoặc chả, đĩa nem thính hoặc đĩa xào, đĩa dưa muối, đĩa xôi hoặc bánh chưng và bát nước chấm.+ Hương, hoa tươi, quả tươi, vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu trắng, thuốc lá…
Cần lưu ý trong mâm cỗ cúng còn có thêm cơm tẻ là lương thực ăn hàng ngày. Mâm cỗ có cả nếp lẫn tẻ, có âm có dương đẩy đủ để sinh sôi nảy nở.
Ngày nay, một số gia đình còn sắm lễ vật để làm một mâm cỗ cúng ngoài trời (chỉ là một mâm hoa quả, có thể thêm bánh trôi, bánh chay, hoa tươi, đèn, nến, bài vị) để dâng sao giải hạn. Việc làm này tùy vào quan niệm và điều kiện của mỗi người.
Theo nghệ nhân Ánh Tuyết, mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng không nhất thiết phải sắm sửa mâm cao cỗ đầy. Với những gia đình không có điều kiện về thời gian, kinh tế thì "tùy tiền biện lễ", có thể dâng cúng đĩa xôi gấc hoặc bánh chưng cùng với một khoanh giò, mong một năm đầu xuôi đuôi lọt, mọi sự hanh thông.
