Thời điểm cúng tất niên
Cúng tất niên là dịp để gia đình, con cháu chuẩn bị mâm cơm dâng lên thần linh, tổ tiên báo cáo về những việc đã làm được và chưa làm được trong năm qua.
Ông Nguyễn Trọng Tuệ - Viện trưởng Viện nghiên cứu Kiến trúc và Văn hóa phương Đông cho biết hiện có nhiều quan điểm về việc cúng tất niên. Nhiều người cho rằng đó là bữa cơm cuối năm nên phải làm thật linh đình, trong khi đó có người lại không quá coi trọng nên làm đơn giản, qua loa.
Ông Tuệ cho rằng tất niên không cần làm quá cầu kỳ, khoa trương nhưng vẫn phải đủ nghi lễ để thể hiện sự tôn trọng với thần linh, tổ tiên.
Bên cạnh đó, có nhiều nhà tiện ngày nào sẽ làm cơm tất niên ngày đó. Tuy nhiên, theo ông Tuệ, điều này không đúng với phong tục cổ xưa. Tất niên có nghĩa là hết, hoàn thành, kết thúc. Như vậy, mâm cúng tất niên phải thực hiện vào ngày cuối cùng của năm cũ, nếu làm trước thì không gọi là tất niên.
Theo phong tục, bữa cơm tất niên nên thực hiện vào tối 30 Tết. Tuy nhiên, do điều kiện đi lại, các gia đình có thể làm vào trưa hoặc chiều 30 Tết. Không nên làm trước ngày 30 Tết.
Lễ vật cúng tất niên có thể chuẩn bị tùy theo điều kiện của gia đình miễn sao cho thật thành tâm. Mâm cúng thường chỉ là những món hàng ngày gia đình ăn uống, không cần quá đắt tiền, xa hoa.
Một vấn đề khác cần lưu ý là bắt buộc phải làm lễ cúng tất niên xong cả gia đình mới ăn cơm tất niên. Không nên vừa thắp hương trên bàn thờ, dưới dã dọn ra ăn.
Văn khấn cúng tất niên
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần).
- Con kính lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.
- Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương.
- Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
- Con kính lạy chư gia cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, tiên linh nội ngoại họ...
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm...
Tín chủ (chúng) con là...
Ngụ tại...
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.
Hôm nay là ngày 30 Tết, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh. Theo như thường lệ tuệ trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận.
Nam mô A Di Đà Phật (cúi lạy) (3 lần).
* Thông tin mang tính chất tham khảo, chiêm nghiệm.
