Hạt óc chó, hạt điều và hạt mắc ca là những thức quà từ thiên nhiên quen thuộc, với giá trị dinh dưỡng cao, đã trở thành món ăn khoái khẩu của nhiều người. Tuy nhiên, gần đây, một loại hạt mới với tên gọi lạ thường và mang hương vị đặc trưng của núi rừng đã nhanh chóng chiếm lấy tình cảm của người tiêu dùng dịp Tết Nguyên đán - đó là hạt kơ nia. Vị bùi, béo và ngọt thanh tự nhiên của hạt kơ nia đã khiến cho nó ngay lập tức "cháy" hàng trên thị trường từ khi xuất hiện.
Hạt kơ nia, biểu tượng của Tây Nguyên, trở thành một phần không thể thiếu trong không khí rộn ràng cuối năm khi mùa gió lạnh về. Người dân Tây Nguyên bắt đầu hành trình vào rừng, nhặt những quả kơ nia rơi rụng để trở về nhà với hy vọng về một nguồn thu nhập mới. Trước kia, hạt kơ nia chỉ là bữa ăn lót dạ của những người đi rừng, giờ đây, nó đã trở thành nguồn sống, biến quả dại thành quả ngọt của cả một vùng, mang lại niềm tự hào và kinh tế đáng kể cho người dân nơi đây.
Cây kơ nia, loài thực vật thân gỗ có nguồn gốc từ châu Phi và Đông Nam Á, phổ biến ở khu rừng Tây Nguyên của Việt Nam, với chiều cao ấn tượng từ 15 đến 30 mét và đường kính thân cây dao động từ 40 đến 60 cm. Khi quả của cây này chín và rơi xuống đất, lớp vỏ bên ngoài mềm sẽ phân hủy, để lại lõi cứng chứa hạt, mà sau đó người dân địa phương sẽ thu gom và tách lấy.
Hạt kơ nia có kích thước đáng kể, sánh ngang với hạt hạnh nhân, được bọc trong một lớp vỏ mỏng màu nâu tương tự như lụa. Khi lớp vỏ này được gỡ bỏ, phần nhân trắng muốt bên trong sẽ hiện ra, thu hút ánh nhìn.
Chị Hoàng Trang, một người bán hàng trực tuyến tại Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk, cho biết rằng cây kơ nia mọc lẻ loi chứ không tập trung thành từng cụm, với tán cây rộng thoáng và quả treo cao trên cành, nên phải đợi quả tự rơi xuống mới thu hoạch được hạt. Bà nêu rõ giá bán của hạt kơ nia rang sẵn là 180.000 đồng/kg trên các sàn thương mại điện tử. Hơn nữa, hạt kơ nia không chỉ là nguồn thực phẩm thơm ngon, bùi ngọt mà còn chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng, là phần không thể thiếu trong các bữa ăn hằng ngày của người dân nơi đây.
Mỗi năm khi tháng 11 về, mùa hạt kơ nia bắt đầu, người dân địa phương bắt tay vào việc lượm những quả kơ nia rơi để thu hoạch hạt và đưa chúng ra thị trường. Quy trình tách hạt từ quả yêu cầu sự khéo léo và chú ý đặc biệt để bảo toàn được phần nhân, vì những hạt còn nguyên vẹn có thể đạt giá bán cao hơn.
Chị Trang hướng dẫn rằng, quá trình chế biến hạt kơ nia tương tự như cách làm với hạt điều, mắc ca hay hướng dương. Bạn chỉ cần làm nóng chảo, sau đó cho hạt kơ nia vào và đảo liên tục để chúng chín đều và phần vỏ bọc ngoài chuyển sang màu vàng xém. Khi hạt bắt đầu toả ra mùi thơm quyến rũ, phần nhân sẽ trở nên thơm ngon, béo ngậy và giòn rụm, tạo nên một món ăn vặt hấp dẫn.
Trong những ngày cận kề Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024, thị trường trở nên sôi động với sự xuất hiện của hạt kơ nia, được bày bán rộng rãi với hai phiên bản: phiên bản hạt tươi và phiên bản hạt đã được rang sẵn. Giá của hạt kơ nia tươi đang ở mức khoảng 100.000 đồng mỗi kilogram, trong khi hạt kơ nia rang sẵn được chào bán với giá cao hơn, vào khoảng 180.000 đồng mỗi kilogram. Mặc dù đã xuất hiện trên thị trường từ vài năm nay, loại hạt này vẫn giữ được sức hút bởi hương vị độc đáo và giá trị dinh dưỡng cao, thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng đối với sức khỏe.
Hạt kơ nia được biết đến với hàm lượng dầu cao, lên tới 67%, đem lại lợi ích cho làn da và mái tóc. Ngoài ra, hàm lượng protein, canxi và các loại vitamin trong hạt cũng rất đáng chú ý, bao gồm 9% carbohydrate, 61.4mg sắt, 103.3mg canxi, và 37mg các loại vitamin khác, làm cho hạt kơ nia trở thành một lựa chọn thực phẩm giàu dinh dưỡng.
